Menu

Jicht, symptomen en behandeling

Jicht is een veel voorkomende vorm van artritis, die intense pijn, zwelling en stijfheid in een gewricht veroorzaakt. Het beïnvloedt meestal het gewricht van de grote teen.
Jichtaanvallen kunnen snel optreden en na verloop van tijd terugkeren. Weefsels in de regio van de ontsteking  zullen langzaam beschadigen en kunnen extreem pijnlijk zijn. Hypertensie, cardiovasculaire problemen en obesitas zijn risicofactoren voor jicht.

Oorzaken
Jicht ontwikkelt zich bij sommige mensen met hoge waarden van urinezuur in het bloed (hyperurikemie). Urinezuur is een stof die ontstaat wanneer het lichaam purines afbreekt (te vinden in menselijke cellen en veel voedingsmiddelen). Het zuur wordt door het bloed naar de nieren verplaatst en in de urine uit het lichaam verwijderd.
Van sommige mensen maakt het lichaam teveel urinezuur aan, of ze eten voedsel en dranken die ervoor zorgen dat het zuurniveau ophoopt. Anderen produceren een normale hoeveelheid van dit zuur, maar hun nieren kunnen het niet goed verwijderen.
Wanneer de urinezuurwaarde hoog wordt, kunnen deze kristallen gaan vormen, die zich in en rond de gewrichten nestelen en een jichtaanval veroorzaken en dit is erg pijnlijk. Maar niet iedereen met hoge urinezuurspiegels ontwikkelt pijnlijke jicht.

Kans op jicht
Mannen hebben meer kans op jicht dan vrouwen. Daarnaast hebben mensen meer kans om jicht te ontwikkelen als ze:

  • Ouder(s) hebben met jichtaanleg
  • Bepaalde medicijnen gebruiken (bijv. plaspillen, aspirine, cyclosporine, niacine, levodopa)
  • Een ander type ontstekingsartritis hebben, zoals reumatoïde artritis of artritis psoriatica
  • Meer dan twee alcoholische dranken of twee glazen bier per dag drinken
  • Veel voedingsmiddelen nuttigen met veel purine, zoals:
    • Lever, nier, zoete broodjes en ander orgaanvlees
    • Rood vlees (rundvlees, lam, varkensvlees)
    • Zeevruchten (ansjovis, sardines, makreel, haring, mosselen, coquilles, forel, schelvis en tonijn)
    • Bouillons, consommés, jus
    • Kaviaar, hertenvlees
    • Gedroogde erwten en bonen
  • Hoge bloeddruk hebben
  • Nieren of een schildklier hebben, die niet goed werken/werkt of een aandoening hebben, die ervoor zorgt dat cellen snel veranderen (bijvoorbeeld psoriasis)
  • Veel suikerhoudende dranken nuttigen
  • Zwaarlijvig zijn
  • Maag-bypass of transplantatie chirurgie hebben ondergaan.

Symptomen
Jicht veroorzaakt plotselinge en ernstige gewrichtspijn, die meestal begint in de grote teen. Maar andere gewrichten en gebieden rond de gewrichten kunnen worden beïnvloed, zoals de enkel, knie en voet.
Het is het meest voorkomende type ontstekingsartritis. Mannen hebben drie keer meer kans dan vrouwen om jicht te ontwikkelen. Het treft meestal mannen na de leeftijd van 40 jaar en vrouwen na de menopauze. Jichtsymptomen kunnen worden verward met een ander type artritis, namelijk calciumpyrofosfaatafzetting (CPPD). De kristallen die het gewricht in deze toestand irriteren, zijn echter calciumfosfaatkristallen, geen urinezuur.

Jichtaanval
Wanneer urinezuur zich in het bloed ophoopt, vormt het naaldvormige kristallen in de gewrichten en veroorzaakt een ontsteking. De huid verkleurt vaak roze tot lichtrood. Dat is waarom het eerste jichtsymptoom plotselinge, intense pijn geeft. Het beïnvloedt meestal de grote teen en komt vaak ’s nachts voor. Gewrichten zwellen op en kunnen warm en zeer pijnlijk zijn bij aanraking. Soms kan de volgende aanval maanden of zelfs jarenlang niet plaatsvinden. Na verloop van tijd kan de opbouw van urinezuur knobbels vormen onder de huid rond de gewrichten en op de randen van de oren.

Stadia
Er zijn vier stadia van jicht:

  1. Voor de eerste jichtaanval:
    Er zijn geen symptomen, maar de urinezuurspiegels zijn hoog en er vormen zich kristallen in de gewrichten. Dit wordt “asymptomatische hyperurikemie” genoemd
  2. Acute jicht:
    Urinezuurspiegels pieken of kristallen in het gewricht bewegen rond. De aanval kan worden veroorzaakt door een blessure (zoals het stoten van de teen), alcohol, drugs, een infectie of ziekte. De pijn treedt meestal ’s nachts op en wordt erger in de komende 8-12 uur. De symptomen verminderen na een paar dagen en verdwijnen waarschijnlijk na 10 dagen. Sommige mensen ervaren nooit een tweede aanval, maar veel mensen zullen een tweede aanval binnen een jaar krijgen
  3. Jicht interval:
    Dit is de tijd tussen aanvallen. Hoewel er geen pijn is, is de jicht niet verdwenen. Lichte ontstekingen kunnen gewrichten beschadigen
  4. Chronische jicht:
    Jichtaanvallen komen vaker voor bij mensen met een hoog urinezuurgehalte gedurende 10 jaar of meer.

Diagnose
Een medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek worden gedaan om jicht te diagnosticeren. De arts moet weten:

  • Hoe erg de pijn is
  • Hoe actief het begon
  • Hoe lang de patient het al heeft
  • Welke gewrichten zijn aangetast

De arts moet andere redenen voor gewrichtspijn en ontsteking uitsluiten, zoals een infectie, verwonding of ander type artritis. De arts kan ook een röntgenfoto maken, een echografie maken of een MRI (Magnetic Resonance Imaging Scan) aanvragen om zacht weefsel en botten te onderzoeken. De arts kan ook vloeistof uit het pijnlijke gewricht opzuigen en het onder een microscoop onderzoeken op urinezuurkristallen of bacteriën die op een infectie wijzen.

Gezondheidseffecten
Als het niet wordt behandeld, kan jicht de gewrichten beschadigen, de mobiliteit beperken en chronische (langdurige) pijn veroorzaken. Het urinezuur kan zich in de nieren ophopen en harde afzettingen van mineralen en zouten (nierstenen) veroorzaken. Gezondheidsrisico’s, zoals obesitas, hoge bloeddruk, diabetes, hartaandoeningen en chronische nieraandoeningen, kunnen vaker voorkomen.

Een acute jichtaanval behandelen
Hier zijn de stappen om de pijn en zwelling van een jichtaanval zo snel mogelijk onder controle te krijgen:

  • Consulteer de arts
  • Koel het met ijs en houdt het gewricht hoog
  • Drink veel vocht (geen alcohol of zoete frisdranken)
  • Verminder stress, wat de aanval kan verergeren
  • Vraag vrienden en familie om te helpen met dagelijkse taken om stress op gewrichten te verlichten
  • Neem medicijnen tegen een acute jichtaanval

Medicijnen
Dit zijn de medicijnen die de arts kan voorschrijven bij het eerste teken van een aanval:

  • Niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID’s) worden vaak gebruikt om de pijn en zwelling van een acute jichtepisode te verlichten. Ze kunnen de aanval verkorten, vooral als ze binnen de eerste 24 uur worden ingenomen
  • Corticosteroïden: Deze medicijnen kunnen via de mond worden ingenomen of in een ontstoken gewricht worden geïnjecteerd om de pijn en zwelling van een acute aanval snel te verlichten. Corticosteroïden beginnen meestal binnen 24 uur na inname te werken
  • Colchicine: Dit ontstekingsremmende medicijn werkt het beste als het binnen de eerste 24 uur na een jichtaanval wordt ingenomen.

De arts zal wachten tot de acute aanval eindigt, voordat hij met medicijnen begint om de urinezuurspiegels te verlagen. Soms kunnen deze medicijnen in het begin een aanval veroorzaken, omdat de urinezuurspiegels dalen en kristallen in de gewrichten verschuiven. Maar vasthouden aan het behandelplan is de beste manier om toekomstige aanvallen te voorkomen. De arts kan een lage, maar regelmatige dosis colchicine samen met een van de onderstaande medicijnen voorschrijven om aanvallen te voorkomen.

Medicijnen voor het verlagen van urinezuurniveaus
De arts zal wachten tot de acute aanval eindigt voordat hij met medicijnen begint om de urinezuurspiegels te verlagen. Soms kunnen deze medicijnen in het begin een aanval veroorzaken omdat de urinezuurspiegels dalen en kristallen in de gewrichten verschuiven. Maar vasthouden aan het behandelplan is de beste manier om toekomstige aanvallen te voorkomen. De arts kan een lage, maar regelmatige dosis colchicine samen met een van de onderstaande medicijnen voorschrijven om aanvallen te voorkomen:

  • Allopurinol ( Zyloprim ) vermindert hoeveel urinezuur het lichaam produceert. Het wordt vaak in het begin vaak voorgeschreven met een lage dagelijkse dosis, die langzaam toeneemt als de urinezuurwaarden hoog blijven. Dit medicijn komt in pilvorm
  • Febuxostat ( Uloric ) vermindert hoeveel urinezuur het lichaam produceert. Net als allopurinol begint het met een lagere dosis, die kan worden verhoogd als de urinezuurspiegels hoog blijven. Dit medicijn komt in pilvorm
  • Probenecid werkt op de nieren om het lichaam te helpen urinezuur te verwijderen. Het medicijn wordt tweemaal daags ingenomen en kan worden gecombineerd met febuxostat om de effectiviteit te vergroten.
  • Pegloticase ( Krystexxa ) wordt gebruikt wanneer standaardmedicijnen het urinezuurniveau niet kunnen verlagen. Het vermindert urinezuur snel en tot lagere niveaus dan andere medicijnen. Het medicijn wordt om de twee weken toegediend via intraveneuze (IV) infusie. Het medicijn komt in pilvorm.

Aan alle medicijnen zijn risico’s verbonden. Voor meer informatie over deze medicijnen en hun bijwerkingen, bezoek de drugsgids .

Eetpatroon
Drink veel water en vermijd alcohol, bier, voedingsmiddelen met een hoog purinegehalte en suikerhoudende dranken om de opbouw van urinezuur te helpen verminderen.

Zelfzorg
Het aannemen van gezonde levensstijlgewoonten is een belangrijk onderdeel van een effectief jichtbehandelplan. Eet gezond, vermijd of beperk hoogzuivere voedingsmiddelen, doe regelmatig aan lichaamsbeweging en verlies overtollig gewicht om het risico op herhaalde jichtaanvallen te verlagen.

Koos Dirkse