Er bestaan diverse redenen voor medicijntekorten, zoals productie- of distributieproblemen, regelgevingskwesties of commerciële factoren. Het is belangrijk dat de overheid, farmaceutische bedrijven, zorgverzekeraars en andere belanghebbenden samenwerken om dit probleem aan te pakken en ervoor te zorgen dat patiënten, vooral kwetsbare kinderen, toegang hebben tot de medicatie die ze nodig hebben.
Zorgverzekeraars
Het is bekend dat zorgverzekeraars druk uitoefenen op farmaceutische bedrijven om lagere prijzen af te dwingen voor geneesmiddelen, wat kan leiden tot problemen met de beschikbaarheid van medicatie. Het gevolg is, dat het voor farmaceutische bedrijven minder rendabel zal zijn om in ons land bepaalde medicijnen te produceren of te leveren. Hierdoor zullen medicijntekorten ontstaan, omdat fabrikanten zich meer aan het buitenland zullen richten, waar de winstmarge veelal hoger liggen. Ze kunnen ook besluiten om de productie te verminderen of zelfs te stoppen. Dit kan leiden tot spanningen tussen de zorgverzekeraars en de zorgaanbieders en uiteindelijk de patiënt.
Dit is één van de uitwassen van de Zorgverzekeringwet, waarin de regering marktwerking voor ogen had en de uitvoering van de zorg overliet aan de zorgverzekeraars.
Farmacie
Vaak wil de fabrikant het medicijn niet meer maken, omdat deze hieraan te weinig verdient. De prijzen voor medicijnen in Nederland zijn de afgelopen jaren flink gedaald, mede door het beleid van de zorgverzekeraars. In veel gevallen kunnen farmaceutische groothandels meer winst behalen door te verkopen aan buitenlandse markten vanwege verschillende factoren, zoals inkoopprijsbeperkingen. Enkele mogelijke redenen hiervoor zijn:
- Inkoopprijsbeperkingen
Zorgverzekeraars en overheidsinstanties kunnen proberen de kosten van geneesmiddelen te beheersen door onderhandelingen over prijzen en het instellen van maximumprijzen voor inkoop. Dit kan ertoe leiden dat farmaceutische groothandels hun winstmarges zien slinken op de binnenlandse markt. - Internationale markten
In sommige buitenlandse markten kunnen groothandels mogelijk hogere verkoopprijzen realiseren voor dezelfde geneesmiddelen, vanwege verschillen in regelgeving, prijsstelling en concurrentie. Dit kan leiden tot een aantrekkelijkere winstgevendheid voor groothandels. - Tekorten als gevolg van beperkingen
Als gevolg van inkoopprijsbeperkingen en andere factoren kunnen er tekorten ontstaan op de binnenlandse markt voor bepaalde geneesmiddelen. Dit kan leiden tot een verminderd aanbod en daardoor hogere prijzen op de binnenlandse markt, wat de situatie verder kan versterken en groothandels kan stimuleren om elders te verkopen. - Vraag en aanbod
Als er in het buitenland een grotere vraag is naar bepaalde geneesmiddelen, kan dit de prijzen en winstmarges verhogen voor groothandels die deze geneesmiddelen verkopen, waardoor ze meer winst kunnen behalen dan op de binnenlandse markt.
Het is belangrijk op te merken dat dit een complex probleem is, waarbij meerdere factoren een rol spelen, waaronder regelgeving, marktstructuur, concurrentie en overheidsbeleid. Het kan uitdagend zijn om een evenwicht te vinden tussen het beheersen van de kosten van geneesmiddelen en het waarborgen van een stabiele en toegankelijke toelevering van geneesmiddelen voor patiënten. - Marktmechanismen
Soms zijn tekorten aan medicijnen het gevolg van marktmechanismen, waarbij farmaceutische bedrijven ervoor kiezen om bepaalde medicijnen niet meer te produceren vanwege lage winstmarges, gebrek aan vraag of andere commerciële overwegingen. Dit kan vooral een probleem zijn bij oudere generieke medicijnen waarvan de productie minder winstgevend is. - Aanbestedingen
In Nederland worden sommige medicijnen via aanbestedingen ingekocht door zorgverzekeraars. Als een farmaceutisch bedrijf geen overeenkomst bereikt met de zorgverzekeraar voor een bepaald medicijn, kan dit leiden tot een tekort aan dat medicijn.
Dit probleem kan complex zijn en vereist samenwerking tussen zorgverzekeraars, farmaceutische bedrijven, regelgevende instanties en andere belanghebbenden om een balans te vinden tussen betaalbaarheid en toegang tot medicatie. Denk ook hierbij aan de universitaire medische centra, die vaak betrokken zijn bij de ontwikkeling van (nieuwe) medicijnen, maar deze zelf niet op de markt brengen. Zij leveren deze aan de farmacie, die de prijs vele malen over de kop brengt.
Het is belangrijk dat dit soort kwesties worden aangepakt om ervoor te zorgen dat patiënten toegang hebben tot de medicatie die ze nodig hebben om hun gezondheid te behouden en te verbeteren. Soms kunnen overheidsinterventies, zoals prijsregulering of subsidies, nodig zijn om ervoor te zorgen dat cruciale medicijnen beschikbaar blijven voor degenen die ze nodig hebben.
KNMP Farmanco
Volgens KNMP (Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie) is het aantal geneesmiddelentekorten in Nederland in 2023 hoger dan ooit. Zij komt tot een aantal van 2292 in het afgelopen jaar, tegenover 1514 in 2022. Uit een aanvullende impactanalyse van de apothekersorganisatie blijkt dat zo’n 5 van de 13 miljoen medicijngebruikers in Nederland zijn geconfronteerd met de gevolgen van tekorten. Een schrikbarend aantal.
Kinderen
Er is een groot tekort aan zogenaamde ‘puffers’, Salbutamol Aerosol Met name astmatische kinderen zijn de dupe, circa 80.000 hebben dit probleem. Een puffer kost in de apotheek slechts 3 euro, maar zijn vrijwel niet leverbaar, omdat de zorgverzekeraars de inkostprijs willen drukken en de farmacie daarom liever aan het buitenland leveren. In onder andere België zijn deze middelen gewoon op voorraad! Daarnaast liggen er bij mensen tijd ook nog veel van deze middelen en niet (meer) worden gebruikt. Als zij deze naar de apotheek terugbrengen worden ze vernietigd, omdat ze niet mogen worden hergebruikt, ondanks dat de datum nog goed is!
Tot slot
Zorgverzekeraars zijn commerciële instanties, die altijd zullen proberen de winstmarge zo hoog mogelijk te houden. Hierdoor zullen ze de inkoopprijs zo laag mogelijk houden en de vergoedingen aan de patiënt zo veel mogelijk beperken. Dit is de uitwas van de marktwerking, die de regering bij de invoering van de Zorgverzekeringswet in 2006 voor ogen had. Dat de patiënt en ook de zorgverlener, om zijn taak goed te kunnen uitvoeren, hiervan de dupe is, is waarschijnlijk van ondergeschikt belang! Salbutamol aerosol, de astmamedicatie, dat dagelijks wordt gebruikt door zo’n half miljoen mensen, waaronder ruim 80.000 kinderen jonger dan 6 jaar, is zeer moeilijk leverbaar, waardoor zij kampen met benauwdheid. Zij hebben die pufjes per dag hard nodig. En waar praat je over enkele tientallen centen per dag! Maar geld schijnt toch belangrijker te zijn dan