Uitgebreide Samenvatting van het Boek
Titel: Gezondheid in Handelswaar: De Macht van Zorgverzekeraars in een Marktgedreven Zorgsysteem
Auteur: Koos Dirkse
In Gezondheid in Handelswaar onderzoekt Koos Dirkse de ingrijpende veranderingen in het Nederlandse zorgstelsel sinds de invoering van de Zorgverzekeringswet in 2006. Deze wet, geïntroduceerd door toenmalig minister Hans Hoogervorst (VVD), had als doel de zorg efficiënter en betaalbaarder te maken door marktwerking te stimuleren. Het uitgangspunt was dat concurrentie tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders zou leiden tot lagere kosten, betere zorgkwaliteit en meer keuzevrijheid voor patiënten.
In de praktijk heeft deze hervorming echter geleid tot een zorgsysteem waarin commerciële zorgverzekeraars steeds meer gericht zijn op winstmaximalisatie. Dirkse laat zien hoe deze focus op winst ten koste gaat van de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg. Zorgverzekeraars kregen de macht om te bepalen welke zorgaanbieders gecontracteerd worden, welke behandelingen vergoed worden en welke medicatie beschikbaar is voor patiënten. Hierdoor zijn patiënten afhankelijker geworden van de keuzes van verzekeraars, met als gevolg een steeds beperktere keuzevrijheid en hogere kosten.
Het boek legt bloot hoe de oorspronkelijke belofte van marktwerking in de zorg niet is waargemaakt. In plaats van meer concurrentie en transparantie, is er sprake van een oligopolie waarin enkele grote zorgverzekeraars de markt domineren. De macht van deze verzekeraars heeft geleid tot kostenbesparingen op cruciale onderdelen van de zorg, waarbij de belangen van patiënten ondergeschikt zijn gemaakt aan commerciële doelen. Dirkse belicht hoe zorgverzekeraars druk uitoefenen op zorgverleners door lage tarieven en strikte contractvoorwaarden, wat leidt tot toenemende werkdruk, administratieve lasten en een verslechtering van de zorgkwaliteit.
Daarnaast wordt uitgebreid stilgestaan bij de financiële structuren van zorgverzekeraars. Het boek laat zien hoe ondoorzichtige geldstromen, hoge administratieve kosten, bonussen voor bestuurders en risicovolle investeringen bijdragen aan stijgende premies en eigen bijdragen voor patiënten. Het gebrek aan transparantie over waar premiegeld naartoe gaat, voedt het wantrouwen onder verzekerden.
Een ander belangrijk thema is de gevolgen van dit systeem voor specifieke zorggroepen, zoals ouderen. Dirkse beschrijft hoe bezuinigingen, bureaucratie en een tekort aan personeel hebben geleid tot schrijnende situaties in verpleeghuizen en thuiszorg. Ouderen vallen steeds vaker tussen wal en schip, doordat verantwoordelijkheden over verschillende instanties zijn verdeeld en de zorgverlening is uitgekleed.
Het boek analyseert ook de ontwikkeling van de zorgkosten en patiëntenlasten van 1999 tot 2024. Dirkse schetst hoe de zorgpremies, het eigen risico en de eigen bijdragen door de jaren heen fors zijn gestegen, terwijl de dekking van zorgverzekeringen steeds beperkter is geworden. Hierdoor zijn vooral mensen met lagere inkomens en chronisch zieken financieel zwaar belast.
In het slothoofdstuk pleit Dirkse voor een fundamentele herziening van het zorgstelsel. Hij stelt voor om de basisverzekering weer onder directe overheidscontrole te brengen, waardoor winstmaximalisatie uit de basiszorg wordt gehaald. Premie-inning zou via de belasting moeten verlopen, met als doel de zorgtoeslag af te schaffen en het systeem eerlijker en transparanter te maken. Zorgverzekeraars zouden zich uitsluitend moeten richten op aanvullende verzekeringen.
Gezondheid in Handelswaar is een kritische analyse van hoe marktwerking in de zorg heeft geleid tot een systeem dat vooral de belangen van verzekeraars dient, met negatieve gevolgen voor patiënten en zorgverleners. Dirkse roept op tot politieke en maatschappelijke discussie over de toekomst van de Nederlandse zorg, waarbij de patiënt weer centraal moet komen te staan.
Het gehele (concept) boekje kunt u hier downloaden