Een hernia is één van de meest voorkomende oorzaken van rug- en beenpijn. Hernia komt meestal voor in het onderste deel van de wervelkolom. Deze bestaat uit een reeks individuele botten, die wervels worden genoemd en die zijn gestapeld om de wervelkolom te vormen. Tussen de wervels bevinden zich platte, ronde kussens, tussenwervelschijven genaamd. Deze bestaan uit vezelachtig kraakbeen en dienen als schokdempers. Elke schijf heeft een zacht, gelachtig centrum, de nucleus pulposus genoemd, omgeven door een taaie, vezelige buitenlaag die de annulus wordt genoemd.
Hernia
Een hernia betekent: breuk. Deze treedt op wanneer een stuk weefsel door een deel van het lichaam puilt, meestal een zwak punt in de onderbuikwand. Sommige hernia’s kunnen weinig symptomen veroorzaken, Anderen kunnen een medisch noodgeval zijn.
De volgende zijn enkele van de meest voorkomende hernia-typen, die in het lichaam voorkomen:
- Epigastrische hernia
Deze treedt op in het epigastrische gebied van de buik, dat zich boven de navel en onder de ribbenkast bevindt. Deze is te voelen als er druk op de buikwand staat, bijvoorbeeld bij hoesten, lachten of persen om een stoelgang te krijgen.
Ook is mogelijk de plek waar de hernia zich bevindt gevoelig. - Femorale hernia
Een femorale hernia treedt op wanneer weefsel door een zwak punt in de lies of binnenkant van de dij drukt. De hernia kan aanvoelen als een kleine tot middelgrote knobbel in de lies. Deze hernia kan een reden tot bezorgdheid zijn, omdat de dijbeenslagader en ader dichtbij zijn. Het is mogelijk dat de hernia deze bloedvaten kan aantasten en de bloedstroom van en naar het been kan blokkeren. Daarom proberen artsen bijna altijd een femorale hernia operatief te corrigeren./li> - Hiatale hernia
Dit is een aandoening die optreedt wanneer de maag van een persoon opzwelt door een zwak punt in het middenrif, een spier die de longen van de buikorganen scheidt. Bij een hiatale hernia is er meer kans op problemen met zure reflux.
Sommige mensen worden geboren met een hiatale hernia, terwijl anderen er een krijgen naarmate ze ouder worden.
Hiatale hernia’s worden ingedeeld in typen van type I tot IV, afhankelijk van waar ze zich bevinden. Naar schatting 95 procent van de hiatale hernia’s is type I: bij deze hernia’s blijft de maag op zijn plaats, maar het gebied waar de slokdarm de maag ontmoet, schuift boven het middenrif. - Incisionele hernia
Deze kan optreden nadat een persoon een maagoperatie heeft ondergaan, waarbij meestal een incisie in het midden van de maag plaatsvindt. Als de operatiewond niet volledig geneest, kan die persoon kwetsbaarder zijn voor het ontwikkelen van een hernia. Sommige artsen gebruiken de termen “ventrale hernia” en “incisionele hernia” door elkaar. Een ventrale hernia verwijst naar elk type hernia, die optreedt langs de middellijn van de maag. Niet alle ventrale hernia’s zijn echter incisionele hernia’s. - Inguinale hernia
Een liesbreuk treedt op wanneer een deel van de darm of het vet door de onderbuikwand puilt. De uitstulping gaat meestal door het lieskanaal, dat zich in de liesstreek bevindt. Een liesbreuk kan bij sommige mensen een deel van de dunne darm bevatten en bij sommige vrouwen zelfs delen van de vrouwelijke voortplantingsorganen.
Volgens onderzoek komen liesbreuken meestal aan de rechterkant voor. Ze komen ook veel vaker voor bij mannen: naar schatting 27 procent van de mannen en slechts 3 procent van de vrouwen zal tijdens hun leven een liesbreuk krijgen.
Soms is het moeilijk om het verschil te zien tussen een femorale en liesbreuk. Bij mannen kan een liesbreuk een uitstulping veroorzaken, niet alleen in de lies, maar ook in het scrotum. - Navelstreng hernia
Navelbreuken zijn die waarbij weefsels in het lichaam uitpuilen door een zwakke plek in het gebied van de navel. Dit hernia-type veroorzaakt een zichtbare uitstulping in of rond de navel, die meestal erger is als men hoest of overbelast bij een stoelgang. - Rughernia
Een hernia, ook wel een ‘gescheurde’ schijf genoemd, treedt op wanneer druk van de wervels (boven en onder, een deel of de gehele nucleus pulposus) door een verzwakt of gescheurd deel van de annulus dwingt. De hernia nucleus pulposus kan op de zenuwen bij de schijf drukken, met pijn als gevolg.
Herniaschijven komen het vaakst voor in het onderste deel van de wervelkolom, Ze kunnen echter ook voorkomen in de cervicale (nek) en thoracale (borst) wervelkolom. Een hernia is één van de meest voorkomende oorzaken van nek-, rug- en/of beenpijn (ischias) en nekpijn. Bij een rughernia is er een uitstulping van de tussenwervelschijf, ook wel Hernia Nuclei Pulposi (HNP) genoemd.
De rest van dit artikel is gewijd aan dit type hernia.
Hernia onderrug
Hoe vaak komen deze hernia’s voor?
Herniaschijven komen veel voor. Ze komen vaker voor bij mensen tussen 35 en 55 jaar. Ook mannen worden meer door getroffen dan vrouwen.
Wat zijn de symptomen van een hernia van de onderrug?
Herniaschijven geven vaak helemaal geen symptomen. Symptomen van een hernia in de onderrug zijn onder meer:
- Pijn die uitstraalt naar de billen, benen en voeten, ischias genoemd (rugpijn kan ook aanwezig zijn)
- Tintelingen of gevoelloosheid in de benen of voeten
- Spierzwakte
Symptomen van een hernia in de nek zijn onder meer:
- Pijn bij of rondom het schouderblad
- Pijn die uitstraalt naar de schouder, arm en (soms) de hand en vingers
- Nekpijn, vooral in de rug en aan de zijkanten van de nek (de pijn kan erger worden bij het buigen of draaien van de nek)
- Spasme van de nekspieren
Symptomen van een hernia in het midden van de rug zijn meestal vaag. Er kan pijn in de bovenrug, onderrug, buik of benen zijn, evenals zwakte of gevoelloosheid in een of beide benen.
Oorzaak
Een hernia treedt op wanneer het buitenste deel van de schijf, de annulus, verzwakt en scheurt. Verschillende factoren kunnen bijdragen aan het verzwakken van schijven, waaronder:
- Veroudering en degeneratie
- Overgewicht
- Een plotselinge belasting door onjuist tillen of heftig draaien
Complicaties
Chronische (aanhoudende) rug- en/of beenpijn en verlies van controle of gevoel in de benen of voeten zijn enkele complicaties van een onbehandelde hernia
Hoe wordt een hernia vastgesteld?
De arts begint een evaluatie met een volledig lichamelijk onderzoek en medische geschiedenis, inclusief een beoordeling van de symptomen. Hij of zij kan een neuro(fysio)logisch onderzoek (laten) uitvoeren om de spierreflexen, gevoel en spierkracht te testen. Daarnaast kan deze bepaalde andere diagnostische tests doen om de diagnose te bevestigen en om de locatie en omvang van de hernia beter te beoordelen. Deze tests kunnen zijn:
- Röntgenfoto’s: hierbij wordt een kleine doses straling gebruikt om afbeeldingen van het betreffende deel van het lichaam te maken. Er kan een röntgenfoto van de wervelkolom worden gemaakt om andere oorzaken van rug- of nekpijn uit te sluiten.
- MRI- of CT-scan: magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) en computertomografie (CT) -scans kunnen vernauwing van de wervelkanaal zichtbaar maken als gevolg van een hernia
- Myelogram: dit is een injectie van kleurstof in het wervelkanaal, gevolgd door een CT-scan. Een myelogram kan helpen om de grootte en locatie van de hernia te bepalen
- Elektromyelogram (EMG): spieronderzoek, dit omvat het plaatsen van kleine naalden in verschillende spieren en het meten van elektrische activiteit. De reactie van de spier, die de mate van zenuwactiviteit aangeeft, wordt gemeten. Een EMG kan helpen bepalen welke zenuwwortel of -wortels worden aangetast door de hernia
Behandeling
De meeste hernia verdwijnen vanzelf of met een conservatieve behandeling, waaronder rust, ontstekingsremmende medicijnen en fysiotherapie. Sommige mensen vinden dat ijspakken of vochtige warmte op het getroffen gebied enige symptomatische verlichting bieden van de pijn en spierspasmen in de rug. In gevallen die niet verbeteren met conservatieve behandeling, kunnen spinale injecties of operaties nodig zijn.
- Geneesmiddelen: niet- steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen (NSAID’s) helpen om pijn, ontsteking en stijfheid te verlichten, waardoor mobiliteit en lichaamsbeweging toenemen. Veel voorkomende vrij verkrijgbare NSAID’s zijn aspirine, ibuprofen (Motrin®, Advil®) en naproxen (Naprosyn®, Aleve®). De medicijnen kunnen met voedsel worden ingenomen om maagirritatie te voorkomen.
Spierverslappers en verschillende analgetica kunnen worden voorgeschreven om het ongemak, dat gepaard gaat met ernstige pijn of spierspasmen tijdens de eerste behandelingsperioden te verlichten - Fysiotherapie: Het doel van fysiotherapie is het verbeteren van de kernkracht, flexibiliteit en uithoudingsvermogen, zodat men zich kan bezighouden met de normale activiteiten.
De door de fysiotherapeut voorgeschreven oefeningen kunnen ook helpen de druk op de zenuwen te verlichten, waardoor de symptomen van pijn en zwakte worden verminderd. Het oefenprogramma omvat vaak rekoefeningen om de flexibiliteit van strakke spieren te verbeteren en aerobe oefeningen, zoals wandelen of fietsen op een hometrainer, om uithoudingsvermogen op te bouwen en de bloedsomloop te verbeteren.
Andere oefeningen kunnen helpen om de spieren van de rug, buik en benen te versterken.
- Spinale injecties: Een injectie van een cortisonachtig medicijn in de onderrug kan de zwelling en ontsteking van de zenuwwortels helpen verminderen, waardoor de mobiliteit wordt vergroot. Deze injecties worden epidurale of zenuwblokkades genoemd
- Chirurgie: Een operatie kan nodig zijn voor mensen die niet reageren op een conservatieve behandeling, bij wie de symptomen steeds erger worden of die progressieve neurologische achteruitgang ervaren. In zeldzame gevallen kan een grote hernia de zenuwen van de blaas of darmen beschadigen, wat een spoedoperatie vereist. De meest voorkomende chirurgische opties zijn microdiscectomie, laminectomie of foraminotomie
- Microdiscectomie: is een procedure die wordt gebruikt om fragmenten van een hernia te verwijderen, vaak met behulp van een operatiemicroscoop
- Laminectomie: Het deel van het bot dat rond het ruggenmerg (lamina) buigt en bedekt en het weefsel dat druk op de zenuw of het ruggenmerg veroorzaakt, wordt verwijderd. Deze procedure wordt uitgevoerd onder algemene anesthesie. Het verblijf in het ziekenhuis is één tot twee dagen. Volledig herstel duurt ongeveer zes weken
Kan er iets worden gedaan om een hernia te voorkomen?
Het is niet altijd mogelijk om een hernia te voorkomen, maar er zijn stappen die je kunt nemen om het risico te verkleinen:
- Gebruik de juiste heftechnieken. Buig niet in de taille. Buig de knieën terwijl je je rug recht houdt en gebruik de sterke beenspieren om de last te ondersteunen
- Zorg voor een gezond gewicht. Overgewicht zet druk op de onderrug
- Oefen een goede houding tijdens het lopen, zitten, staan en slapen. Ga bijvoorbeeld rechtop staan met je schouders naar achteren, buik naar binnen en de onderrug plat. Ga met de voeten plat op de grond of hoger zitten. Slaap op een stevige matras en slaap op de zij, niet op de buik
- Strek je vaak uit als je lange tijd zit
- Draag geen schoenen met hoge hakken
- Train regelmatig om de spieren van de rug, benen en buik sterk te houden. Doe regelmatig aan aërobe oefeningen. Probeer flexibiliteit in evenwicht te brengen met kracht in een regelmatig oefenprogramma
- Stop met roken
- Eet gezonde, uitgebalanceerde maaltijden
Tot slot
De meeste rug- en beenpijn zal geleidelijk verbeteren, meestal binnen zes weken, door eenvoudige maatregelen te nemen. In feite reageren de meeste mensen met een hernia binnen zes weken op conservatieve behandeling en kunnen ze terugkeren naar hun normale activiteiten. Sommigen zullen zelfs na de behandeling rugpijn blijven hebben.