In de marketing gaat het in de kern om het geld. Geld dat zorgt voor continuïteit van het bedrijf en werkzekerheid biedt aan de medewerkers. Geld dat verdiend moet worden met de producten of diensten die het bedrijf aanbiedt. Geld dat verdiend wordt met het beantwoorden van de vraag van de consument. Het betekent een commerciële wijze van denken en doen, die door de bloedbanen van de organisatie stroomt.
Een terugtredende overheid en veeleisende banken
Tot voor kort was commercieel denken nog ver van mijn bed in de ziekenhuizen. Maar dat is snel veranderd. Een terugtredende overheid betekent dat ziekenhuizen, zorgverzekeraars, patiënten en banken zelf hun spel moeten spelen. Niemand kon een paar jaar geleden bedenken dat de eurocrisis zo hard zou toeslaan en dat de spelregels alleen maar zouden verharden. Maar het spel moet worden gespeeld en dat vraagt heel veel van de ziekenhuizen.
Ziekenhuisbestuurders die er gewoonweg niet klaar voor zijn en hun vlucht hebben genomen tot de meest excessieve organisatiestructuren, die ze ook nog eens volgestouwd hebben met managers van diverse pluimage. Want wat goed is voor het bedrijfsleven is toch ook goed voor de ziekenhuizen?
Nou, dat valt nog wel eens te bezien. Zo vragen de banken een vette winst die de ziekenhuizen moeten scoren en die gestort wordt op een nog vettere vermogensrekening, voordat ze ook maar een euro lenen voor de nieuw- of verbouw of de investering in de ICT. Dát hebben al die managers wel gemeenschappelijk op hun netvlies: steeds luxere gebouwen om patiënten te lokken en megalomane ICT projecten, die gebaseerd zijn op wankele business plannen. Manager en functionaliteit is immers een contradictio in terminis.
Kwalitatieve zorg wordt ingeruild voor het grote geld
De prioriteit van de ziekenhuizen is dan ook niet langer de patiëntenzorg, maar de winst op korte termijn. Niet de patiënt centraal en kwalitatieve zorg tegen een goede prijs, maar zoveel mogelijk producten aan de patiënt slijten voor zoveel mogelijk geld. Alles wat geld oplevert is goed. Het lijkt erop dat de managers alleen maar bezig zijn met het uitdenken van nieuwe producten, het creëren van een nieuwe vraag daarvoor en tegelijkertijd continu bezuinigen.
De vederlichte ziekenhuismanagers laten zich hierbij helpen door consultants die in groten getale in de ziekenhuizen zijn neergestrijken. Ook hun creativiteit reikt niet ver, zeker niet omdat er op korte termijn resultaat móet zijn. Daar de managers en de consultants werken vanuit een korte termijn visie, scoren ze snel het zo gewilde resultaat door mensen te ontslaan en gebruiken ze daarvoor dezelfde trucs: continu aanpassen van functiebeschrijvingen, competentie-aanpassingen, assessments en leeftijdsdiscriminatie. Dat is zonder meer onethisch en bovendien ook nog eens niet efficiënt.
Naar de zorgverleners wordt bijzonder weinig geluisterd. Het enige latijn dat hen aanspreekt is: Pecunia non olet!
Pas op! Dat wil niet zeggen dat er geen goede arbeidsorganisatie moet zijn. Maar dat is een doel voor middellange termijn, waarvoor een goed bestuur helemaal geen consultants nodig heeft, omdat zij het zelf met hun eigen mensen, hun échte zorgkapitaal, kunnen klaren. Zo’n echt hechte organisatie van mensen zal zich ook niet gek laten maken door marktwerking, omdat ze het verschil kent tussen waarde en euro en heel goed weet wat de patiënt van hen verwacht. Helaas zijn deze ziekenhuizen dik in de minderheid. De meerderheid speelt hoog spel voor het grote geld. Wie herinnert zich immers niet de geschiedenis van France Telecom?