Uitstralende pijn vanuit de achterkant van de voet kan een symptoom zijn van verschillende onderliggende aandoeningen. Deze pijn begint vaak in de hielstreek of het achterste gedeelte van de voet en kan uitstralen naar de enkel, de onderkant van de voet, de tenen of zelfs omhoog langs het been. De aard van de pijn kan variëren van een doffe, zeurende tot scherpe, stekende pijn, afhankelijk van de oorzaak. Mogelijke oorzaken van deze uitstralende pijn zijn onder meer peesontstekingen, zoals bij een achillespeesontsteking, zenuwbeknellingen (bijv. tarsaal tunnelsyndroom), hielspoor of overbelasting van de voetstructuren.
Pijn aan de achterkant van de hiel kan verschillende oorzaken hebben. Hier zijn enkele veelvoorkomende diagnoses:
- Achillespeesontsteking (Achilles tendinitis)
Dit is een ontsteking van de pees die aan de achterkant van de hiel loopt. Het wordt vaak veroorzaakt door overbelasting of herhaalde inspanning, zoals hardlopen. Symptomen zijn pijn, zwelling en stijfheid bij het bewegen. - Haglundse deformiteit (Haglund’s bump)
Een benige uitgroei aan de achterkant van de hiel die kan leiden tot irritatie van de achillespees en pijn veroorzaakt, vooral bij het dragen van strakke schoenen. - Retrocalcaneale bursitis
Dit is een ontsteking van de slijmbeurs (bursa) tussen de hiel en de achillespees. Het kan pijn, zwelling en gevoeligheid veroorzaken. - Hielspoor
Hielspoor is een benige uitgroei aan de onderkant van het hielbeen (calcaneus), meestal aan de plek waar de peesplaat (fascia plantaris) zich hecht. Deze uitgroei ontstaat door langdurige overbelasting van de voet, zoals bij veel staan, lopen of rennen, vooral op harde oppervlakken. Het is een veelvoorkomende oorzaak van hielpijn, maar niet alle mensen met hielspoor ervaren pijn. - Scheur in de achillespees
Als de pijn acuut en hevig is, vooral na een plotselinge beweging, kan er sprake zijn van een gedeeltelijke of volledige scheur in de achillespees. - Tarsaal Tunnelsyndroom
Het tarsaal tunnelsyndroom is een aandoening waarbij de nervus tibialis (scheenbeenzenuw) bekneld raakt in de tarsale tunnel, een smalle doorgang aan de binnenkant van de enkel en voet. Deze tunnel wordt gevormd door botten en een stevig ligament, en bevat ook pezen, bloedvaten en zenuwen. Wanneer er druk of irritatie op de zenuw ontstaat, kan dit leiden tot pijn, tintelingen, gevoelloosheid en branderigheid in de voet of enkel. De pijn bij tarsaal tunnelsyndroom kan uitstralen van de binnenkant van de enkel naar de voetboog, de hiel, of de tenen. De symptomen worden vaak erger tijdens of na inspanning, langdurig staan of lopen, en kunnen verergeren bij het dragen van strakke schoenen. Rust kan de klachten verlichten, maar in ernstige gevallen kunnen de symptomen continu aanwezig zijn. Mogelijke oorzaken zijn overbelasting, voetstructuurproblemen (zoals platvoeten), blessures of ontstekingen.
Behandeling kan bestaan uit rust, ontstekingsremmende medicatie, fysiotherapie, of in ernstige gevallen een operatie om de druk op de zenuw te verminderen. - Fasciitis Plantaris
Hoewel dit meestal pijn aan de onderkant van de hiel veroorzaakt, kan de pijn ook uitstralen naar de achterkant van de hiel, vooral als er ook spanning is in de achillespees. (zie verder)
Wat te doen?
- Rust en ijs
Verminder de activiteit die de pijn veroorzaakt en breng ijs aan om zwelling te verminderen. - Rek- en versterkingsoefeningen
Oefeningen voor de kuitspieren kunnen helpen de druk op de achillespees te verlichten. - Schoenadvies
Het dragen van goed passende schoenen met voldoende demping kan verlichting bieden. - Fysiotherapie
Een fysiotherapeut kan gerichte oefeningen en behandelmethoden bieden. - Medicatie
Bij de behandeling van uitstralende pijn aan de achterkant van de voet hangt de keuze van medicatie af van de onderliggende oorzaak en de ernst van de pijn. Hier zijn enkele veelvoorkomende medicamenteuze behandelingen:- Pijnstillers (Analgetica), zoals paracetamol,
- Ontstekingsremmers (NSAID’s, zoals ibuprofen, naproxen, diclofenac),
- spierverslappers, zoals diazepam,
- Zenuwpijnmedicatie, zoals gabapentine, pregabaline, amitriptyline,
- Corticosteroïde-injecties,
- Crèmes of gels zoals diclofenac.
- Medisch consult
Als de pijn aanhoudt of plotseling is ontstaan, is het verstandig om een arts te raadplegen voor een definitieve diagnose en behandelingsplan.
Fasciitis Plantaris: Oorzaken, Symptomen, Behandeling en Preventie
Wat is Fasciitis Plantaris?
De fascia plantaris is een dik, vezelig weefsel dat van de hiel naar de tenen loopt en fungeert als een schokdemper bij lopen, rennen en andere activiteiten. Wanneer deze peesplaat overbelast of beschadigd raakt, kan dit leiden tot kleine scheurtjes en ontsteking, wat resulteert in pijn aan de onderkant van de hiel of voetboog. Het is een veelvoorkomende oorzaak van hielpijn, vooral bij volwassenen en atleten.
Symptomen van Fasciitis Plantaris
Het belangrijkste symptoom van fasciitis plantaris is een scherpe, stekende pijn in de hiel, vooral bij het nemen van de eerste stappen in de ochtend of na langdurig zitten. De pijn neemt vaak af na enige tijd in beweging te zijn geweest, maar kan na intensieve activiteit of lang staan weer terugkeren. Andere symptomen zijn:
-
- Stijfheid in de voetboog, vooral ’s ochtends.
- Pijn die erger wordt na activiteiten waarbij de voeten intensief worden belast, zoals hardlopen of springen.
- Gevoeligheid aan de onderkant van de voet bij aanraking.
Oorzaken en Risicofactoren
De exacte oorzaak van fasciitis plantaris is vaak niet eenduidig, maar er zijn verschillende factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van deze aandoening:
-
- Overbelasting: Langdurig lopen, rennen of staan, vooral op harde ondergronden, kan de peesplaat belasten en kleine scheurtjes veroorzaken.
- Onjuiste schoenen: Schoenen zonder voldoende steun of met een slechte schokabsorptie kunnen de belasting op de plantaire fascia vergroten.
- Voetstructuur: Mensen met platte voeten, een hoge voetboog, of een abnormale loopgang hebben een verhoogd risico omdat hun voeten anders belasten.
- Obesitas: Overgewicht legt extra druk op de voeten, wat de kans op scheurtjes en ontstekingen in de peesplaat vergroot.
- Leeftijd: Fasciitis plantaris komt vaker voor bij mensen tussen de 40 en 60 jaar, omdat het natuurlijke verouderingsproces kan leiden tot degeneratie van de peesplaat.
- Strakke kuitspieren: Wanneer de spieren in de kuit te strak zijn, kunnen ze de beweging van de enkel en voet beperken, wat extra spanning op de plantaire fascia legt.
Diagnose
De diagnose van fasciitis plantaris wordt meestal gesteld op basis van de klachten en een lichamelijk onderzoek. De arts zal de onderkant van de voet onderzoeken en op specifieke punten drukken om te zien waar de pijn zich bevindt. Soms kunnen beeldvormende technieken, zoals röntgenfoto’s of een MRI-scan, worden gebruikt om andere oorzaken van hielpijn, zoals een hielspoor of stressfractuur, uit te sluiten.
Behandeling
Er zijn verschillende behandelingsopties voor fasciitis plantaris, variërend van thuisbehandelingen tot medische interventies. Het doel van de behandeling is om de ontsteking te verminderen, de pijn te verlichten en de oorzaak van de overbelasting aan te pakken.
-
- Rust en aanpassing van activiteiten
Vermijd activiteiten die de pijn verergeren, zoals hardlopen of staan op harde ondergronden. Rust kan de peesplaat de kans geven om te herstellen. - IJs en ontstekingsremmers
Breng ijs aan op de pijnlijke plek gedurende 15-20 minuten, meerdere keren per dag. Ontstekingsremmende medicijnen, zoals ibuprofen, kunnen ook helpen om pijn en zwelling te verminderen. - Rek- en versterkingsoefeningen
Oefeningen gericht op het rekken van de kuitspieren en de plantaire fascia kunnen helpen de spanning op de peesplaat te verminderen. Voorbeelden van dergelijke oefeningen zijn:- Rekken van de kuiten door de handen tegen een muur te plaatsen en één voet naar achteren te zetten terwijl je de andere buigt.
- Rollen van een bal of een fles onder de voet om de fascia te masseren.
- Steunzolen en orthopedische schoenen
Schoenen met goede schokdemping en boogondersteuning zijn essentieel. Op maat gemaakte orthopedische inlegzolen kunnen helpen de druk op de plantaire fascia te verminderen en de voet correct te positioneren. - Nachtspalken
Een nachtspalk houdt de voet in een gestrekte positie terwijl je slaapt, waardoor de plantaire fascia en de achillespees gedurende de nacht opgerekt blijven. Dit kan de pijn in de ochtend verminderen. - Shockwave-therapie
Extracorporale shockwave-therapie (ESWT) kan worden gebruikt bij chronische fasciitis plantaris. Dit is een niet-invasieve behandeling waarbij geluidsgolven worden gebruikt om de genezing van de peesplaat te stimuleren. - Corticosteroïde-injecties
In sommige gevallen kunnen injecties met corticosteroïden worden gegeven om ernstige ontstekingen en pijn te verminderen. Dit wordt echter niet vaak aanbevolen omdat het risico op bijwerkingen, zoals het verzwakken van de peesplaat, bestaat. - Chirurgie
Chirurgische ingrepen zijn zeldzaam en worden alleen overwogen als andere behandelingen gedurende zes tot twaalf maanden geen verlichting bieden. Bij de operatie kan de arts de plantaire fascia gedeeltelijk losmaken van de hiel om de spanning te verminderen.
- Rust en aanpassing van activiteiten
Preventie
Preventie speelt een belangrijke rol bij het verminderen van de kans op fasciitis plantaris, vooral als je eerder deze aandoening hebt gehad of risicofactoren hebt. Enkele preventieve maatregelen zijn:
-
- Draag goed schoeisel: Schoenen met goede boogondersteuning en schokabsorptie kunnen helpen de druk op de plantaire fascia te verminderen. Vermijd schoenen met platte zolen zoals slippers.
- Oefen regelmatig rekken: Regelmatig rekken van de kuitspieren, de achillespees en de plantaire fascia kan helpen de flexibiliteit te behouden en spanning te verminderen.
- Vermijd overbelasting: Bouw fysieke activiteiten geleidelijk op om overbelasting van de voeten te voorkomen. Wissel ook af tussen activiteiten die minder belastend zijn voor de voeten, zoals zwemmen of fietsen.
- Beheers je gewicht: Een gezond gewicht helpt de druk op de voeten te verminderen, vooral voor mensen met overgewicht.
Conclusie
Fasciitis plantaris is een veelvoorkomende oorzaak van hielpijn, vooral bij volwassenen en mensen die veel tijd op hun voeten doorbrengen. Gelukkig kan het in de meeste gevallen effectief worden behandeld met een combinatie van rust, oefeningen, steunzolen en andere niet-invasieve behandelingen. Preventieve maatregelen zoals het dragen van goed schoeisel en het doen van rek-oefeningen kunnen het risico op fasciitis plantaris aanzienlijk verminderen.