Het concept van een basisinkomen wint wereldwijd steeds meer terrein, omdat het de potentie heeft om niet alleen sociale ongelijkheid aan te pakken, maar ook een efficiënter overheidsapparaat te creëren. Dit artikel belicht de voordelen van een basisinkomen en de manieren waarop het bureaucratie kan verminderen, met voorbeelden van succesvolle initiatieven uit landen over de hele wereld.
- Een Eenvoudig en Rechtvaardig Systeem
In veel landen worstelen mensen met de complexiteit van het bestaande sociale zekerheidsstelsel. Het aanvragen van subsidies en uitkeringen vereist eindeloos papierwerk en talloze controles, wat niet alleen tijd en geld kost voor burgers, maar ook een zware druk legt op de overheid. In Nederland kunnen hierdoor duizenden ambtenaren worden vrijgesteld van het beheren van subsidies en toeslagen, wat een enorme besparing oplevert.
Maar Nederland staat hierin niet alleen. Landen zoals Finland en Canada hebben pilotprojecten met basisinkomen uitgevoerd om te onderzoeken of dit systeem inderdaad eenvoudiger en rechtvaardiger is dan de huidige regelingen. In Finland kreeg een groep van 2.000 werklozen gedurende twee jaar een basisinkomen van €560 per maand. Dit verving een groot deel van de traditionele uitkeringen en gaf mensen financiële zekerheid zonder de complexe administratie en controles die normaliter gepaard gaan met werkloosheidsuitkeringen. De uitkomsten waren positief: deelnemers rapporteerden minder stress en een hoger gevoel van welzijn. Bovendien werd er bespaard op bureaucratie.
In Canada, specifiek in Ontario, werd in 2017 een vergelijkbaar experiment uitgevoerd, waarbij ongeveer 4.000 mensen een maandelijks basisinkomen ontvingen in plaats van traditionele sociale bijstand. Ook hier bleek dat deelnemers minder administratieve rompslomp hadden en meer ruimte hadden om zich te richten op persoonlijke ontwikkeling of ondernemerschap. - Verlichting van de Administratieve Last
De administratieve lasten die gepaard gaan met sociale zekerheid en subsidies zijn in veel landen enorm. Denk aan het huidige Nederlandse systeem: huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderbijslag, bijstandsuitkeringen en tal van andere regelingen vereisen dat mensen formulieren invullen, bewijsstukken aanleveren en door langdurige processen gaan. Dit geldt ook voor landen als Duitsland, waar het systeem van “Hartz IV” berucht is vanwege zijn strenge controles en ingewikkelde bureaucratie.
In India heeft men echter een alternatieve benadering overwogen door basisinkomen te introduceren. Het Indiase sociale zekerheidsstelsel is gefragmenteerd en inefficiënt, wat vaak leidt tot verspilling en corruptie. Om deze problemen aan te pakken, heeft de Indiase deelstaat Madhya Pradesh een experiment uitgevoerd waarbij ongeveer 6.000 mensen een basisinkomen ontvingen. Het succes van dit experiment toonde aan dat een basisinkomen niet alleen de administratieve last verminderde, maar ook corruptie en verspilling terugdrong.
Met de invoering van een universeel basisinkomen zou Nederland bijvoorbeeld kunnen besparen op de enorme administratieve kosten die gepaard gaan met de controle van subsidies en toeslagen. Dit zou kunnen leiden tot een efficiëntere overheid die minder afhankelijk is van ambtelijke controles en procedures, wat zowel tijd als geld bespaart. - Internationale Voorbeelden van Succesvolle Proeven
Naast Finland en Canada zijn er nog andere internationale voorbeelden die aantonen dat een basisinkomen effectief kan zijn in het verminderen van bureaucratie en het verbeteren van het welzijn van burgers.
In Namibië werd in 2008 een basisinkomen experiment uitgevoerd in de stad Otjivero. De resultaten waren indrukwekkend: armoede werd drastisch verminderd, de economische activiteit in de regio nam toe en de gezondheidszorg en onderwijs verbeterden. Bovendien was er minder behoefte aan traditionele sociale programma’s en subsidies, wat het overheidsapparaat lichter en efficiënter maakte.
In Alaska, VS, wordt sinds 1982 jaarlijks een Permanent Fund Dividend uitgekeerd aan alle inwoners van de staat, gefinancierd door olie-inkomsten. Hoewel dit dividend geen volledig basisinkomen is, zorgt het voor een gegarandeerde bron van inkomsten voor alle Alaskanen, ongeacht hun werksituatie. Het programma heeft een positieve impact gehad op armoede, en het zorgt voor een directe herverdeling van inkomsten zonder de noodzaak van complexe subsidiesystemen. - Kostenbesparing door Vermindering van Bureaucratie
Een van de grootste voordelen van een basisinkomen is de enorme kostenbesparing op administratieve lasten en bureaucratie. Veel landen besteden een aanzienlijk deel van hun budget aan het beheer van complexe uitkerings- en subsidiesystemen. Deze systemen vereisen dat duizenden ambtenaren worden ingezet voor het controleren, verifiëren en beheren van uitkeringen. Een basisinkomen elimineert een groot deel van deze complexiteit.
Uit het Finse basisinkomen-experiment bleek dat de kostenbesparing door het afschaffen van een deel van de bureaucratie aanzienlijk was. Hoewel het basisinkomen zelf een kostenpost is, wordt deze grotendeels gecompenseerd door het wegvallen van de talloze subsidies, controles en administratie die normaal gesproken nodig zijn. Ook in Canada werd duidelijk dat een eenvoudiger systeem, zonder de noodzaak van complexe subsidieregelingen, kan leiden tot aanzienlijke besparingen op overheidskosten. - Een Toekomstbestendig Systeem
De wereld verandert snel, vooral door technologische vooruitgang en automatisering. Veel banen die vandaag de dag nog bestaan, zullen in de toekomst verdwijnen of transformeren. Dit stelt overheden voor een uitdaging: hoe zorgen we ervoor dat mensen in hun basisbehoeften kunnen blijven voorzien in een wereld waar werk mogelijk niet langer de voornaamste bron van inkomsten is?
Een basisinkomen biedt een toekomstbestendig alternatief voor het traditionele sociale zekerheidsstelsel. Het is een systeem dat mensen in staat stelt om te leven met meer zekerheid, zelfs in een wereld waarin werk minder voorspelbaar en stabiel is. Silicon Valley-ondernemers zoals Elon Musk en Mark Zuckerberg hebben zich uitgesproken voor de invoering van een basisinkomen, juist omdat zij geloven dat automatisering veel banen overbodig zal maken. Een basisinkomen kan in dat opzicht fungeren als een sociaal vangnet dat iedereen een minimale vorm van financiële zekerheid biedt, zonder de noodzaak van complexe regelingen en controles.
Conclusie: Internationale Inspiratie en Binnenlandse Kansen
Internationale experimenten met een basisinkomen laten zien dat het concept meer is dan een idealistische droom. Het kan sociale zekerheid bieden, de bureaucratie verminderen en kosten besparen, terwijl het mensen de vrijheid geeft om zich te ontwikkelen en bij te dragen aan de maatschappij. Met voorbeelden uit Finland, Canada, Namibië, India en Alaska zien we dat een basisinkomen wereldwijd succesvol kan zijn.
Voor Nederland zou de invoering van een basisinkomen een enorme stap vooruit betekenen. Het zou niet alleen talloze subsidies overbodig maken, waardoor de administratieve last wordt verlicht, maar het kan ook bijdragen aan een efficiënter en socialer stelsel dat klaar is voor de uitdagingen van de toekomst. Kortom, het basisinkomen biedt een hoopvolle en haalbare oplossing voor een meer rechtvaardige, welvarende en efficiënte samenleving.