Welkom in de vorige eeuw
In een land waar elektrische auto’s moeiteloos hun weg vinden in het drukke stadsverkeer, digitale hersens je diagnose bepalen, de belastingdienst je financiën kent nog voordat jij het weet en je thermostaat zelfs een mening heeft over jouw levensstijl, begeven wij ons op verkiezingsdag naar de vorige eeuw.
Welkom in Nederland: gidsland van technologie, maar allergisch voor digitale verkiezingen.
Het Potlood Tegenover de Digitale Wereld
Het is een fascinerend fenomeen. Terwijl het land wordt bestuurd door slimme systemen en algoritmes, vertrouwt het de toekomst van de natie toe aan een vel papier, een potlood en een touwtje. Massaal begeven wij ons naar scholen, gymzalen, buurthuizen en kerken om daar met een rood potlood een hokje in te kleuren. Het ritueel is aandoenlijk, komisch en volkomen onlogisch.
Op de lange beschermingsmatten staan gammele stemhokjes opgesteld, naast een tafel met vrijwilligers met thermosflessen die naast stapels A4-tjes je gegevens controleren en je het biljet aanreiken.
De Controle
Eerst wordt je legitimatie gecontroleerd, waarna de vrijwilliger ernaast de lijsten nakijkt om je naam af te vinken. De derde persoon krijgt vervolgens toestemming om het biljet aan te reiken. Een zorgvuldig ritueel, alsof de democratie zelf op het spel staat. Intussen noteert je slimme koelkast thuis dat de melk bijna op is, en zet dit automatisch op je digitale boodschappenlijstje.
Het Stemformulier: Bouwtekening van de Democratie
Het stembiljet is bijna zo groot als een eettafel, alsof je de bouwtekening van een hernieuwd Schiphol ontvouwt. Je zoekt tussen 1.126 kandidaten, verdeeld over 27 partijen, naar het piepkleine rondje dat jouw voorkeur aangeeft.
Het Potlood als Heilige Relikwie
Het rode potlood is geen gewoon schrijfgerei: het is een nationaal symbool, een relikwie van menselijke controle in een wereld vol digitale hersens. Elk potlood is vastgebonden met een touwtje, alsof iemand ooit een staatsgreep wilde plegen met een stukje grafiet.
Het uitbrengen van je stem is een oefening in traagheid en precisie. Het biljet glipt weg, de vouw ontsnapt uit je handen en het potlood voelt te klein voor de taak. Je probeert het papier weer op het plateau te krijgen, is te ingewikkeld om het weer in te vouwen en je bidt dat je kruisje binnen het hokje blijft. Een ritueel dat op yoga en origami lijkt, maar met een nationaal belang op het spel.
De Grote Telshow
Dan begint het spektakel: tellen. Niet door digitale hersens, maar door vrijwilligers met leesbrillen, linialen en potten koffie. Gymzalen veranderen in wiskundelokalen vol stapels en twijfelgevallen. Discussies bereiken het niveau van Plato, maar dan over stippen en koffievlekken.
De ironie is compleet: de overheid vertrouwt slimme systemen met beleid over zorg, klimaat en economie, maar niet met het tellen van 17 miljoen stemmen. Dat blijft handwerk, op de knieën, met koude voeten en stijve nekken, soms tot diep in de nacht.
Het Charme-offensief van het Potlood
Toch is het vertederend. Het rode potlood, de vrijwilligers, het omslachtige ritueel: tastbaarheid in een wereld die steeds meer door algoritmes wordt bestuurd. Misschien is het onze laatste daad van menselijke traagheid.
En vooruitgang zal komen. Op een dag zegt een staatssecretaris: “We gaan stemmen via een beveiligde app!” DigiD faalt, de proef mislukt en Nederland grijpt weer naar het potlood. Tegen menselijke vergissing en bureaucratische traagheid kan geen algoritme op.
Epiloog van de Logica
We leven in een land waar digitale hersens hele wetten kunnen schrijven, maar waar tellen nog handwerk is. Waar we bang zijn voor hackers, maar niet voor menselijke fouten. Waar vooruitgang pas echt gevaarlijk wordt zodra ze efficiënt is.
