—- Dit artikel heb ik in 2007 geleden geschreven en er is nog weinig veranderd! —-
De eerste najaarsstorm hebben we achter de rug en dus is het tijd voor de zorgverzekeraars om met hun premies voor 2013 op de proppen te komen.
De eerste is zoals altijd DSW die met een verrassing komt: de premie wordt niet verhoogd. Het addertje zit ‘m in de eigen bijdrage: die schiet omhoog. Daarnaast worden de verzekeringspakketten steeds meer uitgekleed.
De Nederlander betaalt sinds 2006 ieder jaar meer voor zijn zorg. In dat jaar zijn de ziekenhuizen ook ondernemers in de zorg geworden. De overheidsregulering werd door marktwerking vervangen en de aanbodsgerichte zorg zou daardoor verschuiven naar een vraaggerichte zorg waarin de patiënt centraal staat.
Een kritische evaluatie van de marktwerking in de ziekenhuizen zou niet misstaan, zeker niet omdat ze de komende jaren een betaalbaar antwoord moeten hebben op een stijgende zorgvraag en een kwalitatieve zorg.
Kwaliteit
Alle kwaliteitssystemen en –indicatoren ten spijt, die ondermeer de geneeskundige hoofdinspectie (IGZ) en Zichtbare Zorg (ZiZo) de ziekenhuizen hebben opgelegd, laat de kwaliteit nog steeds te wensen over. De patiënt krijgt het in de media breed uitgemeten: ruziënde dokters, vuile ziekenhuizen, medicatiefouten, verzwegen besmettingen met als gevolg vermijdbare sterfte.
Een ziekenhuis is een high-tech onderneming met onacceptabele onvolkomenheden in processen en procedures, waardoor de patiëntveiligheid onder de maat blijft. Een schone taak om dit eindelijk bij te sturen voor de zorgverzekeraar die zegt niet alleen op prijs, maar zeker ook op kwaliteit de zorg bij het ziekenhuis in te kopen.
Ontwikkeling van de chronische zorgvraag en kosten
De zorgvraag en dus de kosten zullen in de komende jaren alleen maar toenemen. Alleen al de chronische ziekten zullen de komende jaren een groter beslag op de middelen van de ziekenhuizen leggen (cijfers Stichting Nationale Denktank en RIVM). Zo neemt tot 2025 de diagnose hartfalen met 32% toe, stijgt het aantal mensen met diabetes met 33% en het aantal mensen met COPD met 38%. De diagnose kanker groeit met circa 2% per jaar en, door de vergrijzing, neemt de dementie met 50% toe.
Door een toename van de multimorbiditeit (patiënten met meerdere aandoeningen) wordt de zorg complexer. Ongeveer tweederde van de 65 plussers hebben nu al meerdere chronische aandoeningen. In 2025 worden 1,5 miljoen ouderen met meerdere chronische aandoeningen verwacht.
De kosten zullen bij ongewijzigd beleid in dezelfde mate toenemen. Zo stijgen de kosten voor COPD van 280 miljoen naar 1 miljard in 2025, de kosten voor hartfalen van 385 miljoen tot 572 miljoen.
De onthutsende cijfers hebben nog alleen maar betrekking op de chronische zorgvraag maar zeggen meer dan genoeg.
Ziekenhuizen en marketing
De marktwerking en daarmee de marketing is er niet voor niets. Het doel is een kwalitatief goede zorg tegen een goede prijs te bewerkstelligen. Zowel op kwaliteit als prijs is nogal wat af te dwingen en dus rijst de vraag of de ziekenhuizen de marketing wel goed opgepakt hebben.
De vraag stellen is hem eigenlijk al beantwoorden. Het overgrote deel van de ziekenhuizen is nog steeds niet verder dan het cijfer voor het marktaandeel dat ze scoren in hun verzorgingsgebied. Niet nieuw, dat kennen ze al decennia lang als ze deelnemen aan de Landelijke Medische Registratie (LMR).
Een strategische analyse van hun brand (merknaam) en de markt hebben ze nog steeds niet gemaakt. Toch is dat de basis voor de marketing en de beleidsontwikkeling.
Zo zullen de ziekenhuizen zicht moeten hebben op de marktpositie van hun concurrent. Wat levert die concurrent, tegen welke prijs en nog belangrijker aan welke zorgconsument leveren ze dan wel?
Wil je je als ziekenhuis werkelijk in de zorgmarkt profileren, dan zal je de basismentaliteit van je doelgroep moeten kennen. Als je die niet kent, hoe kan je ze dan met succes benaderen en aan je binden? Zorg op maat van de zorgconsument is nog heel ver weg.
Natuurlijk kennen ze de kansen, de trends en de adoptiecyclus van de zorgproducten die ze leveren. Mooi niet. Bijna geen enkel ziekenhuis kan op deze basale marketingvraag het antwoord geven. Ziekenhuizen leveren een zo breed mogelijk scala aan zorgproducten, omdat ze bang zijn een zorgconsument aan een concurrent te verliezen als ze keuzes in het zorgaanbod maken. En het nog steeds is het aantal specialismen dat een ziekenhuis heeft een belangrijke maatstaf voor het voetstuk. Hoe kan je topklinisch ziekenhuis zijn en blijven als je keuzes maakt in de zorgvraag die je wilt beantwoorden? Dat de marketing geen enkele rol speelt zien we duidelijk aan de nieuwbouwstorm die in ziekenhuisland woedt en die niet gebaseerd is op een effectief marketingbeleid. Ook bij de onderbouwing, die leidt tot de aanschaf van peperdure high-tech apparatuur kan je de vraag stellen of dit door marketing en beleid is ingegeven. Door alles te willen doen wordt de kwaliteit er niet beter op en ook de efficiency wordt nooit echt wat je ervan mag verwachten. Marketing is focussen, de kunst van het weglaten, om de zorgconsument zo goed mogelijk ten dienste te kunnen zijn. Geef de consument de keuzevrijheid en focus je op zorgproducten waar je echt goed in bent.
Conclusie
De conclusie is dat de ziekenhuizen de marktwerking nog steeds niet hebben omarmd en zeker niet hebben ingevoerd. Dat betekent dat de efficiency te wensen over laat, de patiënt te weinig keuze heeft, de kwaliteit nog steeds verre van optimaal is en de zorgkosten te hoog zijn. En die krijgt de zorgconsument nu al zes jaar lang doorberekend in zijn zorgverzekeringspremie.