Antroposofische geneeskunde

Antroposofische geneeskunde is een medische aanpak, gebaseerd op antroposofie, een sociaal en filosofisch systeem, dat in de vroege twintigste eeuw door de in Oostenrijk geboren filosoof Rudolph Steiner (1861-1925) is gecreëerd. Antroposofie biedt een visie van de humanistische wereld die het materiaal en de spirituele dimensies van de mens integreert. Het woord is gevormd uit twee Griekse wortels: anthropos (menselijk) en sophia (wijsheid).

Rudolf Steiner
Rudolf Steiner is geboren op 27 februari 1861 als oudste van drie kinderen van een spoorwegambtenaar in Kraljevec, Oostenrijk. Vanaf 1872 bezocht hij de Oberrealschule van Wiener-Neustadt, waar hij in 1879 zijn eindexamen behaalde.
Steiner interesseerde zich al vroeg voor wetenschappen en in 1879 heeft hij zich ingeschreven aan de Technische Universiteit in Wenen waar hij biologie, chemie, natuurkunde en wiskunde ging studeren. Daarna heeft hij zich ook gewijd aan geesteswetenschappen en de studie Duitse filosofie.
In 1890 verhuisde Steiner naar Weimar om te kunnen werken aan de archieven van Goethe en Schiller. In 1891 promoveerde hij tot doctor in de filosofie in Rostock. In 1897 verhuisde Steiner naar Berlijn, waar hij hoofdredacteur werd en vanaf 1899 tot 1904 werkte hij als leraar aan de ‘Arbeiter Bildungsschule’.
In 1899 trof Steiner Anna Schultz, waardoor hij in contact kwam met theosofische kringen en werd in 1902 algemeen secretaris van de Theosofische Vereniging.
Van 1902 tot zijn dood werkte hij bij antroposofie als geestelijke wetenschapper. De belangrijkste inhoud van de theorie werd gepresenteerd in het tijdschrift ‘Lucifer-Gnosis’, dat door hem is gepubliceerd. Gedurende de daaropvolgende jaren werden in het buitenland talrijke colleges gegeven. In 1912 stichtte hij het Antroposofische Genootschap.

Met talrijke voordrachten, in het bijzonder over sociale vraagstukken (kinderopvang, en volwasseneneducatie) ondersteunde Steiner de directeur van Waldorf Astoria, Emil Molt, die dit in zijn bedrijf invoerde tijdens de ontwikkeling van de bedrijfsschool. In 1919 werd bijvoorbeeld de eerste Waldorfschool in Stuttgart opgericht als bedrijfsschool voor een sigarettenfabriek. Dit revolutionaire schoolmodel zou een algemene humanistische opleiding van de werknemers dienen en daarmee de verbinding maken met het heersende professionele en het culturele leven. In de laatste jaren van zijn leven gaf hij talrijke lezingen, zoals theologische, medische en landbouwlezingen in grotere Europese steden.
Rudolf Steiner is overleden op 30 maart 1925 in Dornach na een langdurige ziekte.

Antroposofie
Antroposofie is een volledig praktische en toegepaste filosofie. Het zijn concrete instrumenten met allerlei velden, die allemaal nauw verbonden zijn:

• het onderwijs van kinderen (Waldorfscholen),
• landbouw (biodynamica),
• architectuur,
• voeding,
• sociale wetenschappen,
• kunst (euritmie, kunsttherapie, muziektherapie, enz.),
• medicijnen (antroposofische geneeskunde en geneeskunde verruimd met antroposofie).

Opgemerkt moet worden dat antroposofisch medicijnen gebaseerd zijn op de klassieke geneeskunde en op geen enkele wijze de wetenschappelijke grondslagen van het huidige medicijn weren. Antroposofische huisartsen zijn eerst en vooral artsen die behoorlijk getraind en bevoegd zijn om hun beroep te mogen beoefenen volgens de huidige regels in onze moderne samenleving. Hun antroposofische training vormt een aanvulling op de klassieke wetenschappelijke medische studie.

Antroposofie wil echter de medische praktijk verbreden door elementen van een spirituele orde in te voeren. In hun therapeutische aanpak gaan antroposofische artsen verder dan het fysieke lichaam. Zij zien hun patiënt als een complex geheel en beschouwen dat er adequaat rekening gehouden moet worden met meerdere dimensies, zoals emoties, geest, karakter, verleden geschiedenis, fysieke eigenaardigheden, onderwijs, leefomgeving, aspiraties, enz.
Men gaat uit van een diepe holistische medische aanpak.

De vier delen van het lichaam
Volgens de antroposofie bestaat het menselijk lichaam uit 4 elementen of lichamen, die verschillend en onlosmakend met elkaar verbonden zijn:

• het fysieke lichaam,
• het etherische lichaam (levenskrachten),
• het astrale lichaam (gevoelens en sensaties),
• ik of ego lichaam. Deze komt overeen met de bewuste geest, de macht om te ordenen, te leiden en vorm te geven.

Ziekte wordt veroorzaakt door onevenwichtigheden tussen deze 4 bestanddelen van de mens.

Volgens de antroposofen bestaat het fysieke lichaam uit 3 fysiologische systemen die voortdurend in dynamische relatie met elkaar in verbinding staan:

1. Het neurosensorische systeem, is het belangrijkste component van verstandige waarneming. Het is verwant aan de gedachte.
2. Het metabolische systeem (voeding-spijsvertering-assimilatie-uitscheiding) vormt de fysiologische basis van het leven en laat actie toe. Het is verwant aan de wil.
3. De ademhaling en bloedsomloop (bloed-hart-longen) overbrugt deze twee polen en houdt ze in evenwicht. Het is verwant aan gevoelens.

De antroposofische arts baseert zijn diagnose grotendeels op het observeren van deze onevenwichtigheden. Om ze te detecteren verzamelt hij zoveel mogelijk details over het verleden van de persoon en gebruikt hij klassieke onderzoeken, evenals zijn gevoel van waarneming en intuïtie.

Euritmie
Euritmie wordt op de basisschool als vak gegeven en kan via de antroposofische huisarts, als individuele therapie, worden voorgeschreven. Dit heeft vooral bij gevoelige kinderen, een positieve werking heeft, om bijvoorbeeld meer zelfvertrouwen, of een positiever zelfbeeld te ontwikkelen.
Het is een expressieve danskunst, waarin klank, ritme en woord samen, bijdragen aan de harmonisatie van de persoon. Bij euritmie zijn de lichaamsbewegingen met de muziek en het uitspreken van klinkers en consonanten, enerzijds artistiek en anderzijds genezend. Volgens Rudolph Steiner ontstaat de ziekte, wanneer een natuurlijk fysiologisch proces op de verkeerde plaats en op de verkeerde tijd plaatsvindt. Het doel van de therapie is dus om de zieke persoon te “rehabiliteren”, zodat dit het evenwicht oplevert, waardoor de natuurlijke processen op de juiste plaats en op de juiste tijd weer kunnen plaatsvinden.
De door de antroposofische arts voorgestelde remedies zijn bedoeld om zowel op de etherische, astrale en egotische lichamen in te grijpen als op het fysieke lichaam zelf. Naast medicijnen voor het lichamelijke lichaam kan hij daarom ook workshops geven voor kunst of muziek, massagesessies, levensstijlwijzigingen of de praktijk van curatieve euritmie voorschrijven of adviseren. Kortom, de therapeutische aanpak heeft de vorm van een wereldwijde interventie over de leefwijze van de patiënt die wordt geroepen om leiding te geven aan zijn eigen genezingsproces.

Antroposofische farmacologie
Hoewel ze de conventionele geneeskunde niet afwijzen, vermijden antroposofische artsen, voor zover mogelijk, potentieel giftige synthetische drugs en gebruiken ze deze als laatste uitweg. Dus minder antibiotica zullen worden gebruikt en kinderen worden niet systematisch gevaccineerd tegen besmettelijke ziekten.

Typische antroposofische remedies worden bereid met natuurlijke stoffen uit mineralen, planten of dierlijke organen. Ze zijn samengesteld met als doel harmonie binnen de persoon te brengen. De basispreparaten, moedertincturen of -stammen worden doorgaans verdund en geactiveerd op de manier van homeopathische remedies. Echter, antroposofische apothekers gebruiken slechts decimale verdunningen (1 druppel van de moedertinctuur tegen 9 druppels oplosmiddel), terwijl de meerderheid van homeopathische preparaten honderdsten verdunningen zijn (1 druppel van de moedertinctuur voor 99 druppels oplosmiddel). Terwijl homeopathische preparaten meestal in de vorm van korrels te verkrijgen zijn, die onder de tong worden gesmolten, zijn antroposofische remedies gewoonlijk vloeibare preparaten, vaak toegediend door injectie.

Opkomst Antroposofische Geneeskunde
In Zwitserland ontstonden de medische aspecten van de antroposofie in 1920, toen Steiner een serie van 20 lezingen voor artsen en medische studenten gaf. Toen kwam de Nederlandse dokter Ita Wegman bij hem om de applicaties te ontwerpen. Hierna volgde er de opening van een eerste antroposofische kliniek en de publicatie van een boek over deze medische aanpak: Diagnose en Therapie op basis van de kennis van de geestelijke wetenschap, die na de dood van Steiner in 1925 verscheen.

Antroposofische geneeskunde is nog in de vroege ontwikkelingsstadia. Het is in Europa vooral in opkomst, waar deze praktijken in verschillende landen wordt erkend. Waar het goed gevestigd is, zijn overleg en zorg gedekt door de sociale zekerheid of door de huidige ziektekostenverzekering.