Sarcoïdose, ook wel de Ziekte van Besnier Boeck (schaumann) genoemd, is een ziekte die wordt gekenmerkt door de groei van kleine verzamelingen ontstekingscellen (granulomen) overal in het lichaam – meestal de longen en lymfeklieren. Maar het kan ook de ogen, huid, hart en andere organen beïnvloeden.
De oorzaak van sarcoïdose is onbekend, maar deskundigen denken dat dit het gevolg is van het immuunsysteem van het lichaam, dat reageert op een onbekende stof. Sommige onderzoeken suggereren dat infectieuze agentia, chemicaliën, stof en een mogelijke abnormale reactie op lichaamseigen eiwitten (zelf-eiwitten) verantwoordelijk kunnen zijn voor de vorming van granulomen bij mensen met een genetische aanleg.
Er is geen remedie voor sarcoïdose, maar de meeste mensen doen het heel goed zonder of slechts een bescheiden behandeling. In sommige gevallen verdwijnt sarcoïdose vanzelf. Sarcoïdose kan echter ook jaren duren en kan orgaanschade veroorzaken.
Symptomen
Tekenen en symptomen van sarcoïdose variëren afhankelijk van welke organen worden beïnvloed. Sarcoïdose ontwikkelt zich soms geleidelijk en veroorzaakt symptomen die jaren duren. Andere keren verschijnen de symptomen plotseling en verdwijnen dan net zo snel. Veel mensen met sarcoïdose hebben geen symptomen, dus de ziekte kan alleen worden ontdekt wanneer om een andere reden een röntgenfoto van de borst wordt gemaakt.
Algemene symptomen
Sarcoïdose kan beginnen met de volgende tekenen en symptomen:
- Vermoeidheid
- Gezwollen lymfeklieren
- Gewichtsverlies
- Pijn en zwelling in gewrichten, zoals de enkels
Long symptomen
Sarcoïdose treft meestal de longen en kan longproblemen veroorzaken, zoals:
- Aanhoudende droge hoest
- Kortademigheid
- Piepende ademhaling
- Pijn op de borst
Huidsymptomen
Sarcoïdose kan huidproblemen veroorzaken, waaronder:
- Een uitslag van rode of roodpaarse bultjes, meestal op de schenen of enkels, die warm en zacht aanvoelen
- Misvormende zweren (laesies) op de neus, wangen en oren
- Delen van de huid die donkerder of lichter van kleur zijn
- Gezwellen onder de huid (knobbeltjes), vooral rond littekens of tatoeages
Oogsymptomen
Sarcoïdose kan de ogen beïnvloeden zonder symptomen te veroorzaken, dus het is belangrijk om de ogen regelmatig te laten controleren. Wanneer oogsymptomen en symptomen optreden, kunnen deze zijn:
- Wazig zien
- Oogpijn
- Brandende, jeukende of droge ogen
- Ernstige roodheid
- Gevoeligheid voor licht
Hart symptomen
Tekenen en symptomen gerelateerd aan cardiale sarcoïdose kunnen zijn:
- Pijn op de borst
- Kortademigheid
- Flauwvallen
- Vermoeidheid
- Onregelmatige hartslagen (aritmieën)
- Snelle of fladderende hartslag (hartkloppingen)
- Zwelling, veroorzaakt door overtollig vocht (oedeem)
Sarcoïdose kan ook het calciummetabolisme, het zenuwstelsel, de lever en milt, spieren, botten en gewrichten, de nieren, lymfeklieren of een ander orgaan beïnvloeden.
Oorzaken
Artsen kennen de exacte oorzaak van sarcoïdose niet. Sommige mensen lijken een genetische aanleg te hebben om de ziekte te ontwikkelen, die kan worden veroorzaakt door bacteriën, virussen, stof of chemicaliën.
Dit veroorzaakt een overreactie van het immuunsysteem en immuuncellen beginnen zich te verzamelen in een ontstekingspatroon dat granulomen wordt genoemd. Naarmate granulomen zich ophopen in een orgaan, kan de functie van dat orgaan worden beïnvloed.
Risicofactoren
Hoewel bij iedereen sarcoïdose kan ontwikkelen, omvatten factoren die het risico kunnen verhogen:
- Leeftijd en geslacht: Sarcoïdose kan op iedere leeftijd voorkomen, maar komt vaak voor tussen de leeftijd van 20 en 60 jaar. Vrouwen hebben iets meer kans om de ziekte te ontwikkelen.
- Ras: Mensen van Afrikaanse afkomst en mensen van Noord-Europese afkomst hebben een hogere kans op sarcoïdose. Afro-Amerikanen hebben meer kans op betrokkenheid van andere organen, samen met de longen.
- Familiegeschiedenis: Als sarcoïdose in de familie voorkomt, is de kans groter dat men de ziekte krijgt.
Complicaties
Soms veroorzaakt sarcoïdose langdurige problemen:
- Longen: Onbehandelde pulmonale sarcoïdose kan leiden tot permanente littekens in de longen (longfibrose), waardoor het moeilijk is om te ademen en soms pulmonale hypertensie veroorzaakt.
- Ogen: Ontsteking kan bijna elk deel van de oog aantasten en kan schade aan het netvlies veroorzaken, wat uiteindelijk blindheid kan veroorzaken. In zeldzame gevallen kan sarcoïdose ook staar en glaucoom veroorzaken.
- Nieren: Sarcoïdose kan invloed hebben op hoe het lichaam met calcium omgaat, wat kan leiden tot nierstenen en de nierfunctie kan verminderen. In zeldzame gevallen kan dit leiden tot nierfalen.
- Hart: Cardiale sarcoïdose resulteert in granulomen in het hart die het hartritme, de bloedstroom en de normale hartfunctie kunnen verstoren. In zeldzame gevallen kan dit tot de dood leiden.
- Zenuwstelsel Een klein aantal mensen met sarcoïdose ontwikkelt problemen met betrekking tot het centrale zenuwstelsel, wanneer zich granulomen vormen in de hersenen en het ruggenmerg. Ontsteking in de gezichtszenuwen kan bijvoorbeeld gezichtsverlamming veroorzaken.