Vanavond belde mij een bevriende huisarts. Hij voert met enkele (parttime) medewerkers een praktijk en vertelde mij dat hij, na een zeer drukke praktijkdag met veel patiënten, na het avondeten maar weer was teruggegaan naar zijn praktijk. Hij moet vanavond nog aandacht besteden aan 59 patiënten en vulde aan, dat de hoeveelheid werk bijna niet meer te doen is.
Opleiding
De huisarts wordt gezien als de ‘familiedokter’, de regisseur van het gehele gezondheids- en ziekteproces.
De opleiding tot huisarts duurt, na de middelbare schoolopleiding, minstens 10 jaar, de eerste zes jaar tot algemeen basisarts en vervolgens drie jaar specialisatie tot huisarts. En dan, na al die jaren studie, begint het pas: ervaring opdoen, heel veel ervaring. Dat kan gebeuren binnen een bestaande praktijk, in de vorm van een maatschap, het overnemen van een praktijk of zelf een nieuwe praktijk opstarten.
Naast de patiëntenzorg heeft de huisarts nog zeer veel extra werk te verrichten, zoals het wegwerken van bergen administratie, onderhandelingen met ondermeer zorgverzekeraars en nascholing. Naast het dokter zijn, ben je ook zelfstandig ondernemer. Het is meer dan een fulltime baan, dat vele avonden en ook vele weekenden in beslag neemt.
Huisartsenpost (HAP)
Met regelmaat behandelt een huisarts na ‘kantoortijd’ ook patiënten in de avonduren en in het weekend, maar dan in een huisartsenpost (HAP). Na de nachtdienst is er de volgende morgen gewoon weer de eigen praktijk met alle zorgen voor de patiënten. Hoezo wet werktijden?
Een avondconsult is circa 10x zo duur dan bij de huisarts; een weekendconsult zelfs het twintigvoudige!
Extra werk
Huisarts zijn moet in een tijd van ongebreidelde besparingsdrift van een euroverslindende overheid niet echt een pretje zijn. Of je maar even meer wilt gaan doen tegen gelijke of zelfs minder inkomsten. De huisarts krijgt steeds meer taken toegewezen. Werd er voorheen doorverwezen naar andere specialismen of instellingen, nu komt veel hiervan op het boordje van de huisarts terecht.
Zo werden de volgende extra diensten aan de huisarts toegewezen, waar vrijwel niets tegenover stond:
- Cardio-Vasculair Risicomanagement
- Astma en COPD
- Regiefunctie in Wijkgerichte Zorg
- Diabeteszorg
- Zorg voor Kwetsbare Ouderen
- Geestelijke Gezondheids Zorg
En daarnaast lopen er alweer proefprojecten om de Traumatologie, inclusief botbreuken en de Avond- en Nachtdiensten van Instellingen voor Gehandicaptenzorg aan het takenpakket toe te voegen.
Weer meer administratie, die door of voor de huisarts moet worden verricht. Een aanpassing van het toch al (te) lage tarief zit er niet in.
Tekort
De autonomie van de huisarts wordt al jarenlang ondermijnd. Het vele (extra) werk, het lage tarief, de vele vrije tijd die erin wordt gestoken en de door de regering ingevoerde studiestops, zorgen ervoor, dat er steeds minder studenten de opleiding (willen) gaan volgen. Dit heeft weer tot gevolg, dat er een toenemend tekort aan huisartsen ontstaat, op dit moment al meer dan 2000.
Honorering
Was het vroeger een goed betaalde baan, tegenwoordig wordt het meer gezien als ‘een roeping, liefdeswerk’. Het tarief, dat rond de negen euro per consult ligt, is één van de laagste tarieven binnen de eerste lijnszorg. Gezien de zware opleiding, de verantwoordelijkheid en het aantal extra (onbetaalde) uren, die hiernaast moeten worden gemaakt, is het een scheefgegroeide situatie.
Een huisarts met een gemiddelde praktijk heeft een bruto jaaromzet van gemiddeld 2,9 ton. Hier moet alles nog vanaf: belastingen, loon van twee parttime praktijkondersteuners en twee parttime assistentes, een parttime huisarts in dienst, incidentele waarnemers voor de nachtdiensten, huur praktijkpand, praktijkkosten, nascholing, de zeer hoge (verplichte) pensioenpremie, peperdure verzekeringen voor aansprakelijkheid en rechtsbijstand voor de huisarts en de medewerkers en lidmaatschap van de koepelorganisaties en de branchevereniging.
De accountant van de bevriende huisarts heeft berekend, dat in de periode 2013 t/m 2017 het nettobedrag dat over bleef voor de praktijkhouder slonk van 105.000 naar 40.000 euro per jaar. Deelt men dit door de gemiddeld 60 werkuur per week, dan blijft er een honorering over van ongeveer 13 euro per uur!
Wie wil na een lange en zware opleiding voor 13 euro per uur een verantwoordelijke baan aannemen met vele Avond-, Nacht- en Weekenddiensten? Laat maar roepen!
Regievoerder
Genoeg hierover, laten we eens kijken wat hij, de familievriend van vroeger, zo allemaal kan. Zoals het woord familievriend al zegt, kent hij zijn patiënten door en door. Hij kent hun vragen, hun eisen en hun wensen. Hij kent de gezondheidsrisico’s, weet welke preventie wel en niet aanslaat en is als enige op de hoogte van de veranderingen in de loop der tijd in de gezondheid en het welzijn van zijn individuele patiënten.
Hij is bij uitstek de monitor voor de gezondheidstoestand van de populatie en de veranderingen die zich erin voltrekken. Met recht kan hij vertellen en documenteren wat de vragen en behoeften van de oudere patiënt zijn en hoe deze op individuele wijze ingevuld kunnen worden, zonder dat daar een hele administratieve, bureaucratische organisatie onder leiding van niet-wetende managers voor opgetuigd moet worden. Hij levert de basiszorg en kan bepalen of de patiënt voor de zorg naar een ander echelon in ons zorgstelsel moet, of dat deze daar moet blijven of gewoon terug kan keren voor verdere zorg. Hij kan met recht de regievoerder van de zorg op menselijke maat genoemd worden.
Toekomst
Om de huisarts als regievoerder van de zorg te bombarderen moet je natuurlijk wel een aantal randvoorwaarden opstellen. Zo is er het aantal huisartsen en de onderlinge concurrentie. We zullen veel meer huisartsen nodig hebben, die een gezonde onderlinge concurrentie voeren.
De bedrijfstijden, die nu voor veel werkende patiënten verre van optimaal zijn, zullen aangepast moeten worden aan de veranderde vraag en het aanbod.
De huisartsen zullen de concurrentie moeten aangaan met de poliklinieken van de ziekenhuizen. Die poliklinieken zijn nog steeds een gehannes met slechte logistiek, te lange toegangstijden en als je er eenmaal bent, lange wachttijden voor je eindelijk in de spreekkamer je zegje in drie minuten mag doen. Als het aan de beleidsvoerders ligt, zullen er in de (nabije) toekomst, vanwege ‘kosten’, poliklinieken gaan sluiten, waardoor de patient een langere reistijd zal hebben.
Tot slot
De huisarts wordt ten onrechte verguisd en vergeten in de zorg, terwijl deze een centrale rol speelt en dicht bij de patiënt zou moeten staan. Een normpraktijk, waarbij alles op één huisarts aankomt is bijna niet meer te doen!
Graag citeer ik huisarts Dirix uit Venlo, die in zijn artikel ‘Gekke Henkie’ schreef:
“De huisarts wordt tegelijkertijd op de achtergrond onophoudelijk getergd door derden, die geen notie hebben van wat ze in de loop der tijd hebben veroorzaakt. Zelfs als de huidige situatie hen in het gezicht staart. Indexering lijkt de laatste jaren iets van de grond te komen. Maar in feite is het te laat. De broodnodige nieuwkomers stellen zichzelf simpelweg niet meer beschikbaar.”