Eén van de vakken, waarin medische studenten in het eerste jaar worden onderricht is de ‘Geschiedenis van de Geneeskunst’. Hierin worden onder meer belangrijke personen besproken, die veel betekend hebben voor dit vakgebied. De eerste was Hippocrates, die leefde van 460 tot 370 v.Chr. op het Griekse eiland Kos. Hij heeft ondermeer aan de basis gestaan van de artseneed, die nog steeds wordt afgelegd. De tweede was Avicenna, een arabische geleerde, die leefde van 980 tot 1037 n.Chr. en woonde in Hamadan, Iran.
Avicenna
Ook bekend als Ibn Sina, was een Perzisch-islamitische wetenschapper, arts en filosoof die leefde in de 10e en 11e eeuw. Hij wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke figuren in de islamitische filosofie en wetenschap, en zijn werk heeft een blijvende impact gehad op diverse gebieden, waaronder geneeskunde, filosofie, astronomie, wiskunde en alchemie.
Belangrijke punten over Avicenna (Ibn Sina) zijn onder meer:
- Geneeskunde: Avicenna wordt vaak beschouwd als een van de grondleggers van de moderne geneeskunde. Zijn belangrijkste medische werk, de “Canon of Medicine” (Al-Qanun fi al-Tibb), werd een standaardreferentie in zowel de islamitische wereld als Europa en bleef eeuwenlang een belangrijk medisch handboek.
- Filosofie: Avicenna was een prominente filosoof en zijn filosofische werk, inclusief het invloedrijke boek “Kitab al-Shifa” (The Book of Healing), behandelt een breed scala aan onderwerpen, waaronder metafysica, ethiek, logica en kennisleer. Hij stond bekend om zijn pogingen om de filosofie van Aristoteles te verzoenen met islamitische theologie.
- Wetenschap: Naast geneeskunde en filosofie maakte Avicenna belangrijke bijdragen aan de astronomie, wiskunde en natuurwetenschappen. Zijn werk op het gebied van optica en de studie van de beweging van hemellichamen had invloed op latere Europese wetenschappers zoals Roger Bacon.
- Politieke figuur: Avicenna diende ook als raadgever voor verschillende heersers en politieke leiders in de regio, waaronder de heersers van het Iraanse Samanid-rijk en het Perzische Buyid-rijk.
Avicenna overleed in 1037, maar zijn erfenis leeft voort in de geschiedenis van de islamitische beschaving en zijn werken hebben een blijvende invloed gehad op de ontwikkeling van wetenschap en filosofie.
Levensloop
Avicenna was de vooraanstaande filosoof en arts van de islamitische wereld. Daarnaast was hij wiskundige, psycholoog, wetenschapper, geoloog, natuurkundige, dichter, alchemist en auteur. Zijn officiële naam was Ibn Sina Balkhi of Abu’l Sina en hij werd geboren in Afshan Bukhara, de geboorteplaats van zijn moeder. De vader van Ibn Sina, Abdullah, was gefascineerd door de leer van de Ismailis, die een sekte had opgericht. Ondanks zijn aristocratie neigde hij niet naar deze sekte.
Op achttienjarige leeftijd werd Ibn Sina bekend en daarom was zijn opkomst het gevolg van zijn persoonlijke ijtihad (islamitische wettelijke term, die verwijst naar onafhankelijk redeneren). Op eenentwintigjarige leeftijd begon hij te componeren en te schrijven en schreef hij zijn eerste filosofische werk, getiteld ‘al-Auradhya’. Hij schreef naar schatting 100 à 250 verhandelingen. Zijn bekendste werk is de Al-Qanun fi al-Tibb (Canon van de geneeskunde). Deze bestond uit meer dan een miljoen woorden en zou lange tijd ook, samen met de werken van Galenus, een standaard werk voor medici in Europa blijven.
Op tweeëntwintigjarige leeftijd verloor hij zijn vader en nam hij zelf de leiding over het bedrijf van zijn vader. Vanwege de onrust in de politieke situatie verliet hij Buchara en ging naar Gorgan, de hoofdstad van de emiraten van Khamaram en benaderde Khwarazm Shah Ali Ibn Mamoun en zijn minister, Abu al-Hussein Ahmad bin Mohammed Soheili.
Na de dood van zijn vader wendde hij zich tot de ‘Goddelijke Dienst’. Naast zijn medische advisering in de politiek eisten de emirs ook zijn stem. Dit weigerde hij. Hij werd gevangen gezet, maar ontsnapte uit de gevangenis. Hij bracht veertien jaar in vrede door aan het Aladul Dolemi-hof in Isfahan. Hij stierf tijdens de Aladolleh-campagne in Hamadan, waar hij werd begraven in die stad.
De bekendheid van Ibn Sina heeft al lange tijd de grenzen van islamitische landen overschreden en de hele wereld bereikt. In zijn werk combineerde hij het uiteenlopende filosofisch / wetenschappelijk denken in de Griekse late oudheid en vroege islam in een rationeel rigoureus en zelf-consistent wetenschappelijk systeem, dat de hele realiteit omvatte en verklaarde, inclusief de principes van geopenbaarde religie en zijn theologische en mystieke uitwerkingen. Zijn werken zijn vertaald en gepubliceerd in verschillende talen. Naast geneeskunde en filosofie, heeft Ibn Sina ook de astronomie, natuurkunde en de natuurwetenschappen beschreven.
Ibn Sina schreef ook boeken op het gebied van literatuur en schreef poëzie. Zijn bekende werken: “Al-Naja”; “Al-Asharat en Al-Tanabiyat”, in logica en wijsheid; “Al-Shafa” in theoretische wetenschappelijke wijsheid van “Ala’i Encyclopedia”, “Oorsprong en opstanding”; “Wet” in de geneeskunde. Dit boek, hoewel onvolledig, heeft de reputatie van Ibn Sina in Europa gemaakt.
Een totaal van 276 boektitels worden aan hem toegeschreven, van wie 131 werden geïdentificeerd met de juiste toeschrijving.
Tot slot
Avicenna had een uitstekende opleiding genoten over alle onderwerpen. Deze bestonden uit logica als het instrument van de filosofie (het Organon ), de theoretische wetenschappen – natuurkunde (de natuurwetenschappen), wiskunde (het quadrivium: rekenen, meetkunde, astronomie en muziek), en metafysica – en de praktische wetenschappen – ethiek, o-economie (huishoudbeheer) en politiek. Avicenna maakt duidelijk dat hij deze onderwerpen helemaal zelf, in deze volgorde, in toenemende moeilijkheidsgraden heeft bestudeerd en dat hij al op achttienjarige leeftijd bekwaam was. Rond die tijd mocht hij de bibliotheek van de Samanid-heerser bezoeken, waar hij, zegt hij, “die boeken las, hun leer beheerste en zich realiseerde hoe ver elke man in zijn wetenschap was gevorderd”.