De ziekte van Addison wordt ook genoemd: bijnierinsufficiëntie, adrenocorticale hypofunctie, hypocortisolisme. De bijnieren zijn kleine orgaantjes, die zich zich net boven de nieren bevinden. De buitenste lagen hiervan, de zogenaamde cortex, maken drie hormonen aan, die het lichaam helpen op stress te reageren en bloeddruk en water- en zoutbalans te reguleren. Dit zijn: cortisol, aldosteron en de androgenen. De Ziekte van Addison treedt op als de bijnieren niet genoeg van deze hormonen aanmaken.
Ziekte van Addison
Een manier waarop het lichaam zichzelf in balans houdt, is door chemische boodschappers, hormonen, te gebruiken om verschillende functies te reguleren. De Ziekte van Addison is een zeldzame aandoening, die meestal wordt veroorzaakt door een probleem met het immuunsysteem. Het immuunsysteem valt ten onrechte eigen weefsels aan en beschadigt de bijnieren. Andere oorzaken zijn infecties en kanker. Slechts één op de 100.000 mensen heeft deze aandoening. Het kan op iedere leeftijd plaatsvinden, zowel bij mannen als bij vrouwen. Mensen met de Ziekte van Addison kunnen een normaal leven leiden, zolang ze hun medicatie nemen.
Symptomen zijn onder meer:
- Gewichtsverlies
- Spierzwakte
- Vermoeidheid die na verloop van tijd verergerd
- Lage bloeddruk
- Donkere huid
Laboratoriumtests kunnen bevestigen dat men de Ziekte van Addison heeft. Als dit niet wordt behandeld, kan dit fataal zijn. Men is de rest van het leven aangewezen op hormoonpillen. Bij de Ziekte van Addison moet men een medische ID voor noodgevallen bij zich hebben. Hierop staat vermeld, dat men de ziekte heeft, welke medicijnen men moet innemen en de dosis hiervan.
Symptomen Ziekte van Addison
Na verloop van tijd leidt de Ziekte van Addison, ook bekend als primaire bijnierinsufficiëntie, tot deze symptomen:
- Chronische vermoeidheid en spierzwakte
- Verlies van eetlust, onvermogen om voedsel te verteren en gewichtsverlies
- Lage bloeddruk (hypotensie), die verder daalt wanneer men staat. Dit veroorzaakt duizeligheid, soms tot flauwvallen
- Vlekkerige, donkere bruining en sproeten van de huid. Dit is het meest merkbaar op delen van het lichaam, die aan de zon worden blootgesteld, maar komt ook voor in niet-blootgestelde gebieden zoals het tandvlees. Donkere huid komt vooral voor op het voorhoofd, de knieën en ellebogen of langs littekens, huidplooien en vouwen (zoals op de handpalmen)
- Bloedsuikerafwijkingen, waaronder gevaarlijk lage bloedsuiker (hypoglykemie)
- Misselijkheid, braken en diarree
- Onvermogen om met stress om te gaan
- Humeurigheid, prikkelbaarheid en depressie
- Intolerantie voor warmte of koude
- Verlangen naar zout voedsel
- Shock, wanneer er niet genoeg bloeddoorstroming is in het lichaam
- Plotselinge doordringende pijn in de onderrug, buik of benen
- Koorts
- Bewustzijnsverlies
- Meervoudig orgaanfalen, inclusief nieren, als de bloedcirculatie niet kan worden hersteld
Sommige van deze symptomen kunnen wijzen op andere aandoeningen dan de Ziekte van Addison. Omdat de symptomen van de Ziekte van Addison langzaam verergeren, kunnen ze niet worden herkend totdat een fysiek stressvolle gebeurtenis, zoals een andere ziekte, een operatie of een ongeval, de symptomen snel verergert. Wanneer dit gebeurt, wordt dit een Addisoncrisis genoemd. Voor één op de vier mensen met de Ziekte van Addison is dit de eerste keer, dat ze zich realiseren ziek te zijn. Een Addisoncrisis wordt als een medische noodsituatie beschouwd, omdat deze dodelijk kan zijn.
Diagnose Ziekte van Addison
De Ziekte van Addison is het gevolg van bilaterale vernietiging van de bijnieren. De bijnieren worden door de hersenen gestimuleerd om, onder stress, cortisol te produceren. De Ziekte van Addison kan zich voordoen als een acute ziekte of kan geleidelijk aan optreden. Een zeldzame complicatie van de Ziekte van Addison is de bijniercrisis, die zich voordoet als shock of een zeer lage bloeddruk. Het risico op een bijniercrisis neemt toe als er een infectie is of een operatie of als men grote lichamelijke stress ervaart.
Bij chronische Addison’s zijn de symptomen vaag en niet-specifiek. De Ziekte van Addison kan moeilijk te diagnosticeren zijn en het duurt vaak jaren voordat een diagnose wordt gesteld.
Voorwaarden die van invloed zijn op de nieren
De nieren helpen bij het filteren van alle afvalproducten, die het lichaam opbouwt in zijn natuurlijke processen. De meest definitieve manier om de aandoening te diagnosticeren, is het meten van hormoonspiegels in het bloed voor en na het geven van ACTH (adrenocorticotroop hormoon). ACTH is een hormoon in de hersenen dat, wanneer vrijgegeven, normaal gesproken de cortisolafgifte vanuit de bijnieren verhoogt. Met de Ziekte van Addison, wat overeenkomt bij primaire bijnierinsufficiëntie, kunnen de bijnieren niet reageren op ACTH-stimulatie en blijven de cortisolspiegels laag. Het meten van cortisol- en ACTH-waarden kan helpen bepalen of bijnierinsufficiëntie aanwezig is en zo ja, of het probleem ligt bij de bijnieren of hersenen.
Een evaluatie van de Ziekte van Addison kan een CT-scan van de bijnieren omvatten om te zoeken naar infectie, kanker of bloedingen in de bijnieren. Een tuberculose (TBC)-test kan ook worden uitgevoerd, omdat tot 20% van de gevallen door tuberculose wordt veroorzaakt. De meerderheid is echter auto-immunologisch.
Behandelingen Ziekte van Addison
Omdat de Ziekte van Addison wordt veroorzaakt door een gebrek aan normale hormonen, die door de bijnieren worden geproduceerd, kan het worden behandeld door die hormonen toe te dienen. Dit kan worden gedaan met één- of tweemaal daagse tabletten hydrocortison, een steroïde hormoon. Indien nodig, kan aldosteron worden vervangen door een synthetische steroïde, fludrocortisonacetaat (merknaam Florinef), dat eenmaal per dag oraal wordt ingenomen. Deze medicijnen moeten worden verhoogd in tijden van stress, infectie, chirurgie of letsel.
De behandeling is vrijwel altijd volledig succesvol. Bij behandeling kunnen mensen met de Ziekte van Addison een volledig en normaal leven leiden. Het is echter belangrijk om altijd een armband met medic-alert en een nood-ID-kaart bij zich te hebben en een kleine voorraad medicijnen op het werk of op school te houden. Zelfs het missen van één dosis kan gevaarlijk zijn.
Bij patiënten die ervan worden verdacht een Addisoncrisis te hebben, kunnen door de arts voorgeschreven injecties met zout, vloeistoffen en glucocorticoïde hormonen onmiddellijk worden gegeven, zelfs voordat een diagnose van de Ziekte van Addison wordt bevestigd.
Andere problemen met de bijnieren
Naast de Ziekte van Addison zijn er nog twee bekende aandoeningen mbt de bijnieren:
- Ziekte van Cushing, of hypercortisolisme, treedt op als gevolg van abnormaal hoge waarden van het hormoon cortisol. Dit kan om verschillende redenen gebeuren. In de meeste gevallen kan een behandeling helpen de cortisolspiegels te beheersen.
- Syndroom van Conn, ofwel primair hyperaldosteronisme genoemd, is een zeldzame aandoening die wordt veroorzaakt door overproductie van het hormoon aldosteron, dat natrium en kalium in het bloed regelt.