Serotonine is een krachtige neurotransmitter (overdrachtsstof/signaalstof), die verantwoordelijk is voor enkele van de belangrijkste functies van het lichaam. Hoewel je waarschijnlijk bekend bent met zijn rol bij het reguleren van de stemming, heeft serotonine ook invloed op je slaapcyclus, eetlust en spijsvertering, naast andere fysieke processen. Meer dan 95 procent van de serotonine in het lichaam wordt geproduceerd in het maagdarmkanaal, waar het de darmbeweging van de darmen reguleert. De resterende 5 procent wordt geproduceerd in de hersenstam, waar het signalen doorgeeft tussen zenuwcellen in de hersenen.
Knuffelhormonen
Er zijn tot dusver 6 zogenaamde liefdeshormonen bekend.
- Adrenaline (verliefd gevoel, vluchtgedrag)
- Dopamine (verliefd gevoel)
- Endorfine (gelukkig en blij)
- Fenylethylamine (liefdespeptide)
- Ooxytocine (knuffelhormoon)
- Vasopressine (werkt voor mannen als oxytocine bij vrouwen)
Serotoninedeficiëntie
Dit treedt op wanneer het lichaam niet voldoende serotonine-activiteit heeft. Dit kan verschillende redenen hebben. Het wordt geassocieerd met een reeks fysieke en psychologische symptomen. Het is echter belangrijk om te weten dat de rol van serotonine bij deze symptomen, vooral de psychologische, niet volledig wordt begrepen. De relatie tussen serotonine en depressie is bijvoorbeeld nog steeds een vaak besproken onderwerp binnen de medische beroepsgroep. Het enige waar iedereen het over eens lijkt te zijn, is dat de functie van serotonine veel complexer is dan eerder werd gedacht.
Symptomen serotoninetekort
Een tekort aan serotonine kan een reeks psychologische en fysieke symptomen veroorzaken.
- Psychologische symptomen
Er wordt gedacht dat serotoninedeficiëntie verband houdt met verschillende psychologische symptomen, zoals:- ongerustheid
- depressieve bui
- agressie
- impulsief gedrag
- slapeloosheid
- prikkelbaarheid
- een laag zelfbeeld
- weinig trek
- slecht geheugen
Bovendien wordt aangenomen dat lage serotoninespiegels worden geassocieerd met verschillende psychologische aandoeningen, waaronder:
- eetstoornissen
- obsessief-compulsieve stoornis (OCS) of dwangstoornis
- paniekstoornis
- post-traumatische stress-stoornis (PTSS)
- sociale angststoornis
Bedenk dat artsen de exacte rol van serotonine bij deze symptomen en aandoeningen veelal (nog) niet begrijpen. Serotoninedeficiëntie lijkt ook mannen en vrouwen anders te beïnvloeden.
Uit een onderzoek uit 2007 bleek bijvoorbeeld dat verlaagde serotoninespiegels in de hersenen depressie en andere stemmingswisselingen bij vrouwen veroorzaakten. Mannelijke deelnemers werden echter impulsiever en rapporteerden geen stemmingswisselingen.
Een recenter onderzoek toonde aan dat serotoninedeficiëntie de stemming anders kan beïnvloeden bij mensen, die eerder een depressie hebben gehad dan bij mensen die het nog nooit hebben gehad. Mensen die geen depressie hebben gehad, worden mogelijk niet significant depressief wanneer er sprake is van serotoninetekort. - Lichamelijke symptomen
Gezien zijn rol in veel van de vitale functies van het lichaam, kan serotoninedeficiëntie ook verschillende fysieke symptomen veroorzaken, waaronder:- onbedwingbare trek in koolhydraten
- gewichtstoename
- vermoeidheid
- misselijkheid
- spijsverterings- of gastro-intestinale motiliteitsproblemen, zoals prikkelbare darmsyndroom (PDS) en obstipatie
Oorzaak
Onderzoekers zijn niet zeker van de exacte oorzaken van serotoninedeficiëntie. Sommige mensen produceren misschien gewoon minder dan anderen. Andere mogelijke oorzaken zijn onder meer:
- minder serotoninereceptoren
- serotoninereceptoren hebben, die serotonine niet effectief ontvangen
- serotonine wordt afgebroken of wordt te snel opgenomen
- lage waarden van L-tryptofaan, vitamine D, vitamine B-6 of omega-3-vetzuren, die het lichaam nodig heeft om serotonine te produceren
Daarnaast kunnen levenservaringen ook een rol spelen. Een onderzoek uit 2009 wees bijvoorbeeld uit dat deelnemers die kindermishandeling/misbruik hadden meegemaakt, een lager bindingspotentieel voor serotoninetransporters hadden, dan degenen die niet werden misbruikt. Dit betekent dat degenen die waren misbruikt, minder serotonine-activiteit hadden.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Het is moeilijk om een serotoninedeficiëntie te diagnosticeren, omdat er geen manier is om de hoeveelheid in de hersenen nauwkeurig te testen en er zijn geen specifieke diagnostische criteria. Hoewel er een test is die serotonine in het bloed meet, wordt deze over het algemeen alleen gebruikt om te controleren op serotonine-productie buiten de hersenen. Ook weerspiegelen de bloedserotoninespiegels niet noodzakelijk de waarden in de hersenen.
Blijf uit de buurt van neurotransmitter-urinetests die online beschikbaar zijn. Een analyse van 2010 ontkrachte beweringen, dat deze tests kunnen helpen bij het diagnosticeren van serotoninedeficiëntie in de hersenen. De hersenen zijn omgeven door een membraan dat de bloed-hersenbarrière (BHB) wordt genoemd. Dit membraan strekt zich langs alle haarvaten van het centrale zenuwstelsel uit en is semi-permeabel, wat betekent dat het sommige dingen doorlaat, maar andere niet. Serotonine is een stof die niet door de BHB kan gaan. Dit betekent dat serotonine in de hersenen over het algemeen in de hersenstam moet worden geproduceerd, waardoor de waarden in het bloed en urine een onbetrouwbare meting van de hoeveelheid in de hersenen zijn.
Als je vermoedt dat je symptomen van een serotoninedeficiëntie hebt, is het het beste om de symptomen een paar weken te volgen en samen met de arts een diagnose te stellen.
Behandeling
Ongeacht wat een serotoninedeficiëntie veroorzaakt, zijn er een paar bewezen manieren om de werking van serotonine te verbeteren, zowel in de hersenen als in de rest van het lichaam.
- Selectieve serotonine herinname remmers
Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) zijn antidepressiva, die het lichaam helpen om serotonine efficiënter te gebruiken. Ze doen dit door de heropname van serotonine door de presynaptische receptoren te remmen, zodat serotonine beter beschikbaar is om te binden aan de postsynaptische receptoren. Dit resulteert in meer serotonine in de synapsen tussen de uiteinden van neuronen, waardoor de hoeveelheid, die beschikbaar is voor gebruik, toeneemt. Met andere woorden, SSRI’s maken niet meer serotonine aan, maar helpen het lichaam, van hetgeen er aanwezig is, beter te gebruiken.
Enkele veelvoorkomende SSRI’s zijn:- citalopram (Celexa)
- escitalopram (Lexapro)
- fluoxetine (Prozac, Sarafem)
- sertraline (Zoloft)
- paroxetine (Paxil)
- Natuurlijke remedies
Zoals elk type medicijn werken SSRI’s niet voor iedereen. In sommige gevallen kunnen ze ook een reeks vervelende bijwerkingen veroorzaken. Als SSRI’s geen optie zijn, zijn er verschillende effectieve natuurlijke remedies die je kunt uitproberen:- Stemmingsinductie
Dit verwijst naar het opzettelijk creëren van een gelukkige stemming door iets te doen waar je van houdt of door na te denken over dingen waarvan je weet dat ze je gelukkig zullen maken. Dit klinkt misschien makkelijker gezegd dan gedaan, maar een onderzoek uit 2007 wees uit dat hierdoor de serotoninespiegels in de hersenen werden verhoogd. - Oefening
Meerdere onderzoeken hebben bewezen dat fysieke activiteit de serotoninespiegel in de hersenen verbetert door zowel de productie als de afgifte van serotonine in de hersenen te verhogen. De meest effectieve oefeningen lijken aerobe oefeningen te zijn, zoals wandelen, hardlopen of zwemmen. - Eetpatroon
Consumeer meer voedingsmiddelen, die de voedingsstoffen bevatten, die het lichaam nodig heeft om serotonine te produceren.
Deze omvatten middelen met:- tryptofaan
- vitamine D
- B-vitamines
- Omega-3 vetzuren
Probeer deze voedingsmiddelen uit die serotonine stimuleren.
- Stemmingsinductie
- Helder licht
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat blootstelling aan fel licht – van de zon of een lichtbak – het serotoninegehalte in de hersenen kan verhogen.
Tot slot
Het niet hebben van voldoende serotonine, dat ook wel een ‘gelukshormoon’ wordt genoemd, kan verschillende effecten hebben op de algehele mentale en fysieke gezondheid. Toch hebben onderzoekers nog steeds veel vragen over hoe serotonine werkt in zowel de hersenen als de rest van het lichaam. Als je denkt dat je een tekort aan serotonine hebt, kun je het beste met de arts overleggen om een beter idee te krijgen van wat de symptomen zouden kunnen veroorzaken.
Je kunt ook enkele eenvoudige, maar effectieve natuurlijke remedies proberen, zoals regelmatig buiten wandelen en bepaalde voedingsmiddelen aan je dieet toevoegen om te zien of je symptomen verbeteren.