Op dit moment is er nog geen geautoriseerd of goedgekeurd vaccin om de coronavirusziekte te voorkomen (COVID-19). Eenmaal beschikbaar, zullen COVID-19-vaccins een ziekte helpen voorkomen, die gevaarlijk of zelfs dodelijk kan zijn. Hoewel experts nog niet precies weten hoe goed COVID-19-vaccins zullen werken, weten ze dat geautoriseerde of goedgekeurde vaccins het risico op ziekten helpen verminderen. Dit gebeurt door te werken met de natuurlijke afweer van het lichaam om veilig bescherming (immuniteit) tegen ziekten te ontwikkelen. In dit artikel wordt uitgelegd hoe het lichaam infecties bestrijdt en hoe COVID-19-vaccins werken om mensen te beschermen door immuniteit te produceren.
Het immuunsysteem, verdediging van het lichaam tegen infectie
Om te begrijpen hoe COVID-19-vaccins werken, helpt het om eerst te kijken naar hoe ons lichaam ziektes bestrijdt. Wanneer ziektekiemen, zoals het virus dat COVID-19 veroorzaakt, ons lichaam binnendringen, vallen ze aan en vermenigvuldigen ze zich. Deze invasie, een infectie genaamd, veroorzaakt ziekte. Ons immuunsysteem gebruikt verschillende hulpmiddelen om infecties te bestrijden. Bloed bevat rode bloedcellen, die zuurstof naar weefsels en organen transporteren, en witte bloedcellen of immuuncellen, die infecties bestrijden. Verschillende soorten witte bloedcellen bestrijden infecties op verschillende manieren:
- Macrofagen zijn witte bloedcellen die ziektekiemen en dode of stervende cellen opslokken en verteren. De macrofagen laten delen van de binnendringende ziektekiemen achter, die antigenen worden genoemd. Het lichaam identificeert antigenen als gevaarlijk en stimuleert antilichamen om ze aan te vallen.
- B-lymfocyten zijn verdedigende witte bloedcellen. Ze produceren antilichamen, die de stukjes van het virus aanvallen, die door de macrofagen zijn achtergelaten.
- T-lymfocyten zijn een ander type verdedigende witte bloedcel. Ze vallen cellen in het lichaam aan, die al zijn geïnfecteerd.
De eerste keer dat een persoon wordt geïnfecteerd met het virus dat COVID-19 veroorzaakt, kan het enkele dagen of weken duren, voordat zijn lichaam alle middelen voor het bestrijden van ziektekiemen heeft gemaakt en gebruikt om de infectie te overwinnen. Na de infectie herinnert het immuunsysteem van de persoon zich wat het heeft geleerd over hoe het lichaam tegen die ziekte kan worden beschermd.
Het lichaam houdt een paar T-lymfocyten, geheugencellen genaamd, die snel in actie komen als het lichaam hetzelfde virus opnieuw tegenkomt. Wanneer de bekende antigenen worden gedetecteerd, produceren B-lymfocyten antilichamen om ze aan te vallen. Deskundigen onderzoeken nog steeds hoe lang deze geheugencellen iemand beschermen tegen het virus dat COVID-19 veroorzaakt.
Hoe COVID-19-vaccins werken
COVID-19-vaccins helpen ons lichaam immuniteit te ontwikkelen tegen het virus dat COVID-19 veroorzaakt, zonder dat we de ziekte behoeven te krijgen. Verschillende soorten vaccins werken op verschillende manieren om bescherming te bieden, maar bij alle soorten vaccins blijft het lichaam achter met een voorraad ‘geheugen’-T-lymfocyten en B-lymfocyten, die zich zullen herinneren hoe het dat virus in de toekomst moet bestrijden.
Na vaccinatie duurt het meestal enkele weken voordat het lichaam T-lymfocyten en B-lymfocyten produceert. Daarom is het mogelijk dat iemand vlak voor of net na vaccinatie besmet is met het virus dat COVID-19 veroorzaakt en vervolgens ziek wordt, omdat het vaccin niet genoeg tijd had om bescherming te bieden.
Soms kan na vaccinatie het proces van het opbouwen van immuniteit symptomen veroorzaken, zoals koorts. Deze symptomen zijn normaal en zijn een teken dat het lichaam immuniteit opbouwt.
Soorten vaccins
Momenteel zijn er drie hoofdtypen COVID-19-vaccins die grootschalige (fase 3) klinische onderzoeken ondergaan of binnenkort zullen ondergaan. Hieronder wordt beschreven hoe elk type vaccin ons lichaam ertoe aanzet om te herkennen en ons te beschermen tegen het virus dat COVID-19 veroorzaakt.
- mRNA-vaccins bevatten materiaal van het virus dat COVID-19 veroorzaakt, dat onze cellen instructies geeft voor het maken van een onschadelijk eiwit dat uniek is voor het virus. Nadat onze cellen kopieën van het eiwit hebben gemaakt, vernietigen ze het genetisch materiaal van het vaccin. Ons lichaam erkent dat het eiwit er niet zou moeten zijn en bouwt T-lymfocyten en B-lymfocyten die zullen onthouden hoe we het virus dat COVID-19 veroorzaakt, kunnen bestrijden als we in de toekomst geïnfecteerd raken.
- Eiwit subunit vaccins omvatten onschadelijke stukken (eiwitten) van het virus dat veroorzaakt COVID-19 in plaats van de gehele kiem. Eenmaal gevaccineerd, herkent ons immuunsysteem dat de eiwitten niet in het lichaam thuishoren en begint het T-lymfocyten en antilichamen aan te maken. Als we in de toekomst ooit geïnfecteerd raken, zullen geheugencellen het virus herkennen en bestrijden.
- Vectorvaccins bevatten een verzwakte versie van een levend virus – een ander virus dan het virus dat COVID-19 veroorzaakt – waarin genetisch materiaal is ingebracht van het virus dat COVID-19 veroorzaakt (dit wordt een virale vector genoemd). Zodra de virale vector zich in onze cellen bevindt, geeft het genetisch materiaal de cellen instructies om een eiwit te maken dat uniek is voor het virus dat COVID-19 veroorzaakt. Met behulp van deze instructies maken onze cellen kopieën van het eiwit. Dit zet ons lichaam ertoe aan T-lymfocyten en B-lymfocyten te bouwen die zullen onthouden hoe we dat virus kunnen bestrijden als we in de toekomst geïnfecteerd raken.
De meeste COVID-19-vaccins vereisen meer dan één vaccinatie. Op één na alle COVID-19-vaccins, die momenteel in fase 3 klinisch worden onderzocht, gebruiken twee injecties. Het eerste shot begint met het bouwen van bescherming. Een tweede injectie een paar weken later is nodig om de meeste bescherming te krijgen die het vaccin te bieden heeft. Voor één vaccin in klinische fase 3-onderzoeken is slechts één injectie nodig.
Tot slot
Vaccineren is één van de vele stappen die men kunt nemen om uzelf en anderen tegen COVID-19 te beschermen. Bescherming tegen COVID-19 is van cruciaal belang omdat het voor sommige mensen ernstige ziekte kan veroorzaken of zelfs tot overlijden kan leiden.
Om een pandemie te stoppen, moeten alle beschikbare tools worden gebruikt. Vaccins werken samen met het immuunsysteem, zodat het lichaam klaar is om het virus te bestrijden als men hieraan wordt blootgesteld. Andere stappen, zoals maskers en sociale afstand nemen, helpen om de kans te verkleinen dat men wordt blootgesteld aan het virus of het onder anderen verspreidt. Testen op corona binnen vijf dagen na een (mogelijke) besmetting heeft geen enkele zin!
Vaccinatie dient te geschieden op vrijwillige basis en mag nooit leiden tot een verplichting van overheidswege!