Als je je verdiept in de manier waarop de overheid zijn werkzaamheden uitvoert, dan reizen je de haren ten berge! Vele artikelen heb ik geschreven over ons zorgstelsel en het woonbeleid. Deze zijn allemaal terug te vinden op mijn website www.medisoft.nl. Ook de pagina’s die ik heb geschreven voor dagblad De Telegraaf.
Persoonlijk
Vele jaren ben ik zelf overheidsdienaar geweest. Aanvankelijk als projectleider binnen het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) en vervolgens binnen een academisch ziekenhuis. Nooit heb ik mij met een goed gevoel kunnen bewegen binnen de kaders, die bij de overheid gebruikelijk zijn. Bij de eerste werkgever werd ik bijna wekelijks op het matje geroepen, omdat ik teveel dossiers afhandelde. Dit kon ik ‘niet maken’ ten opzichte van mijn collegae. Was het gemiddelde om 10 tot 12 dossiers per dag af te handelen, ik deed er 40 plus.
Bij mijn aantreden binnen het ziekenhuis had ik verwacht, dat de gehele administratie geautomatiseerd was, maar niets was minder waar. De zorgverleners werden door vijf verschillende afdelingen ‘lastiggevallen’ voor informatie. Mijn taak in deze was, om met mijn automatiseringsachtergrond hier verandering in aan te brengen. Om kennis van zaken op te doen en met de zorgverleners te kunnen communiceren heb ik, naast mijn werk, de studie geneeskunde gevolgd aan de Universiteit Leiden, een zware opgave.
Drie jaar later had ik het project afgerond. Het resultaat was, dat een deel van de uitgevoerde verrichtingen (radiodiagnostiek en laboratoria) automatisch werden ingevoerd en nu ook alle kunst- en hulpmiddelen werden ingevoerd in het Ziekenhuis Informatie Systeem (ZIS). Besparing: 10 medewerkers en zeer veel tijd en kosten en een veel betere informatievoorziening.
Uitbreiding
Vele ziekenhuizen waren in dit systeem geïnteresseerd en wilden dit overnemen. Uiteindelijk heeft dit geleid tot een samenwerking van 44 ziekenhuizen. In feite had ik een nieuwe organisatie binnen een bestaande organisatie opgebouwd. Het bureau, bestaande uit vijf medewerkers, werd uit het ziekenhuis getild en onder gebracht in een stichting. Ik werd aangesteld als directeur. Op basis van de door ons aangeleverde gegevens kon er voor 10 miljard gulden aan declaraties worden verantwoord.
Toen sloeg het ambtelijk apparaat toe. Het stichtingsbestuur bestond uit vijftien personen. Om meer inzicht te krijgen werd er tussen het bestuur en het uit vijf mensen bestaande bureau een adviesorgaan aangesteld, 24 personen. Dit hield in dat ik mij moest houden aan de richtlijnen van 39 personen voor een zeer goedlopend bureau van vijf mensen!
Waarom schrijf ik dit!
In de tachtiger jaren, toen het systeem werd opgebouwd, was de automatisering nog zeer beperkt. Wij konden alleen gebruikmaken van monochrome terminals, die aan het ZIS waren gekoppeld. Vier maal per jaar ontvingen de aangesloten instellingen een tape met updates. Naast medisch-administratieve gegevens bevatten deze tapes de nieuwe tarieven. De tarieven werden driemaal per jaar aangepast, in januari, april en juli. Per keer waren dit een kleine honderdduizend aanpassingen, die wij de ziekenhuizen al vóór de ingangsdatum konden aanleveren.
Op basis van onze gegevens kon de medische geschiedenis van een patiënt volledig worden achterhaald en werden de verrichtingen, die plaatsvonden op de factuur, volledig gespecificeerd. Vermeldenswaardig hierbij is dat wij nog te maken hadden met drie verschillende verzekeringen: ziekenfonds, particulier en privé patiënten! Dit alles zonder de mogelijkheid van een PC, laptop of tablet. Het lukte ons!
Als je nu ziet hoe dit alles is georganiseerd, dan zakt de broek ervan af. Je struikelt binnen de ziekenhuizen over het aantal managers, consultants en er zijn meer vergadertafels dan operatietafels. De dames en heren zijn voorzien van de meest moderne apparatuur. Bestond in mijn tijd binnen een academisch ziekenhuis de administratieve dienst uit 26 medewerkers, bij de overgang naar universitair medische centra werden het financieel-economische diensten met meer dan 120 medewerkers. Binnen de automatiseringsdienst is momenteel een personeelsbestand van 80 mensen geen uitzondering.
Informatie
Kortgeleden ontving ik van mijn zorgverzekering een overzicht over de betaling van het eigen risico. Op de nota stond aangegeven: het ziekenhuis, de datum en ‘medische verrichting’. Geen afdeling, geen behandelaar en niet vermeld wat er is gebeurd. Als je binnen het bedrijfsleven een factuur ontvangt is deze volledig gespecificeerd, want jij moet uiteindelijk die nota betalen.
Binnen de zorg ligt dat anders: men kan het niet aangeven. Ook wanneer je naar de zorgverzekering belt, weet men dat niet. Zover heeft men het nu laten komen, administreren om te administreren! Miljarden wordt er uitgegeven aan automatisering, waaronder een ‘Elektronisch Patiënten Dossier’ (EPD), waaraan nu ruim twintig jaar wordt ‘gewerkt’ en dat nog steeds niet functioneert. Internationale congressen voor zorgadministrateurs vinden vele malen per jaar plaats, waar veel administratief personeel, ten last van de zorgkosten, naar toe gaan, maar dat weinig tot geen resultaat oplevert.
In ons land zijn zeer veel organisaties, die betaald worden uit de zorgkosten, waarvan het functioneren en het bestaansrecht vraagtekens oplevert. Omdat het management vaak niet weet wat er binnen hun eigen organisatie gebeurt, krijgt het zorgpersoneel steeds meer administratie te verwerken om aan te geven wat men doet. Onderzoeks- en managementbureaus en consultants krijgen continu opdrachten om helderheid te brengen.
Ook krijgen zelfstandig gevestigde zorgaanbieders steeds meer administratieve-opdrachten van de zorgverzekeraars op hun dak. Die zorgverzekeraars hebben bij de invoering van dit nieuwe zorgstelsel door minister Hoogervorst (VVD, 2006) een blanco cheque gekregen om de uitvoering te doen. Komt men met de kosten niet uit, dat gaat het jaar daarop gewoon de premie omhoog. Er wordt nauwelijks controle over de uitgaven aan zorgkosten en de kosten van de bedrijfsvoering van de zorgverzekeraar uitgevoerd!
Zorgkosten
Zoals dagelijks in de media is te lezen rijzen de zorgkosten de pan uit. In 2005, het jaar voordat de nieuwe zorgverzekeringswet werd ingevoerd, bedroegen de totale zorgkosten ruim 65 miljard euro, nu (2022) is dit opgelopen tot 116 miljard euro. Zoals het RIVM heeft aangegeven zullen in 2060 deze kosten circa 291 miljard euro bedragen. De jaarpremie is sinds 2006 met 600 euro per persoon gestegen. Het eigen risico is in 2008 ingevoerd en bedroeg toen 150 euro, in 2022: 385 euro! Daarnaast heeft de burger te maken met steeds meer handelingen en producten die niet meer worden vergoed of een steeds hogere eigen bijdrage vragen. Ook maken de zorgverzekeraars uit welke (generieke) geneesmiddelen worden vergoed, anders moet worden bijbetaald.
Beleid
En wat doen de beleidsmakers en de regering? Om de nieuwe premie voor het komende jaar te bepalen, wordt gekeken naar de totale zorguitgaven van het lopende jaar en de stijging ten opzichte van het jaar daarvoor. Op basis van die gegevens wordt bepaald hoeveel de premie, eigen risico en/of eigen bijdrage het jaar daarop zal bedragen. Er wordt niet gekeken wat de uitgaven waren: klopt het declaratiesysteem wel, kan de veertig miljard aan bureaucratie niet verminderd worden, wordt er efficiënt gewerkt, etc etc.
Ik heb hier de zorg besproken, maar dit geldt voor het gehele functioneren van de overheid, zoals de belastingdienst, VWS, onderwijs, defensie en volkshuisvesting. Om even het laatste te benoemen. In mijn tijd waren we verplicht om circa 150.000 nieuwbouw woningen per jaar te realiseren, waarvan 120.000 in de sociale sector (woningwet, premiehuur en premiekoop). Momenteel is dit een zeer klein percentage hiervan en werd, ondanks de woningnood, het zelfstandige ministerie opgeheven.
Nu is er weer een minister aangesteld voor volkshuisvesting, Hugo de Jonge, die de probleem moet gaan oplossen. Hoe is mij een raadsel, want het ministerie van VRO is verdeeld onder drie andere ministeries. Hoe kun je zo beleid voeren?!
Om tot slot nog even de belastingdienst aan te halen. Als je niet op tijd je belasting betaalt, vinden ze je direct. Door het foute beleid inzake de zorgtoeslag, dat alle grenzen te boven gaat, ziet de belastingdienst geen kans om de slachtoffers schadeloos te stellen, met verstrekkende gevolgen. Het kabinet moest hierdoor aftreden en keert na de verkiezingen gewoon weer terug en gaat verder met het beleid zoals dit voorheen werd gevoerd. De verantwoordelijken binnen die dienst werden weggepromoveerd!
Het wordt tijd dat het totale overheidsapparaat eens volledig op de schop gaat! Nu is het zo, dat “als het vandaag niet uitkomt, we er de komende dagen wel eens naar zullen kijken”. Het salaris van de circa 940.000 ambtenaren wordt toch wel iedere maand vanuit de belastingpot betaald!
Tot slot
Na mijn overheidsdienst ben ik gestart met een eigen onderneming. Ondanks dat ik mij binnen de overheid altijd keihard heb ingezet, zeer lange dagen maakte, avonden- en weekenden (onbetaald) doorwerkte en vrijwel nooit vakantiedagen opnam, is het opzetten van een eigen onderneming toch wel van een heel andere orde. Dag- en nacht keihard werken, veel (spaar)geld investeren, alle privézaken, zoals vakanties, uitjes en etentjes aan de kant zetten, om een beetje inkomen te genereren! Daarbij ging er veel geld zitten in voorraad, huur bedrijfspand, verzekeringspremies, vervoerskosten en reclame. Bij ziekte of een dag vrij is er geen inkomen, maar de kosten gaan wel door. En van de omzet, die dan langzaam op gang komt, gaat een groot gedeelte op aan belastingen om onder meer de ambtenaren te betalen!
Nu ik, na mijn pensionering, geheel belangeloos bezig ben met de opzet van woonzorgcentra (WZC) voor ouderen met ondermeer dementie en ondersteuning biedt voor de opzet van een COPD-centrum, word ik door dezelfde overheid tegengewerkt!