Gezondheid, welzijn, en wonen zijn nauw met elkaar vervlochten. Niet alleen op financieel gebied – de woon- en zorgkosten vormen het grootste deel van de uitgaven van een gemiddeld Nederlands gezin – maar wonen en gezondheid zijn ook de meest belangrijke pijlers onder welzijn. Zorg en wonen hebben de drie B’s gemeen: bereikbaar, beschikbaar, betaalbaar. En laten we de eis van kwaliteit niet uitvlakken.
Een goede woning in een gezonde en veilige omgeving draagt bij tot welzijn en minder gebruik van zorg. Het is niet voor niets dat steden als Rotterdam, Utrecht, Antwerpen en de meeste Duitse steden veel doen op het gebied van een gezond milieu en een lage emissiezone instellen. Maar de sprekendste voorbeelden waar gezondheid, welzijn, wonen en mobiliteit samengaan vind je in Scandinavië. Stockholm, Kopenhagen en Oslo zijn maar een paar bekende steden, die ermee aan de weg timmeren.
Gezondheid
Gezondheid is een aspect van welzijn waarin het lichaam, de geest en het sociaal welbevinden in harmonie verkeren. Gezondheid is niet alleen de afwezigheid van ziekte, maar ook het streven naar een balans en harmonie tussen deze verschillende aspecten. Het is een dynamische toestand die wordt beïnvloed door levensstijl, genetica, omgeving, sociaal-economische factoren en toegang tot gezondheidszorg. Het nastreven van gezondheid omvat gezonde eetgewoonten, regelmatige lichaamsbeweging, voldoende rust, stressmanagement, sociale interacties en regelmatige medische controles
Welzijn
Welzijn als het resultaat van interactie van wonen en gezondheid maakt de ‘eerste lijn’ dagelijks mee. Zij zijn de kenners bij uitstek, die je kunnen vertellen wat de meerwaarde is van een geïntegreerd beleid. De morbiditeitsklachten door slecht wonen lopen van geboorte tot overlijden. Iedere leeftijdsklasse krijgt ermee te maken en des te jonger de klachten beginnen, des te sneller zullen die uitgroeien tot chroniciteit. Ziekten die niet alleen de kwaliteit van leven negatief beïnvloeden en de leeftijdsverwachting naar beneden bijstellen, maar ook de zorgkosten per levensjaar steeds verder doen oplopen.
Morbiditeit die veroorzaakt wordt door wonen is bij ongewijzigde woonomstandigheden onoplosbaar, heeft een slechte prognose en is uitzichtloos voor de patiënt. Dat laatste is een cumulerende factor voor een negatief beeld van het welzijn.
Wonen
Wonen (de som van woning, woonomgeving en milieu) is een belangrijke variabele voor de gezondheid en als som daarvan het welzijn. De relaties tussen de variabelen worden steeds duidelijker door groeiend wetenschappelijk onderzoek. Zo is er in Antwerpen veel onderzoek verricht naar de invloed van fijnstof op de vasculaire en pulmonaire morbiditeit. De resultaten zijn zonder meer schokkend. Kinderen die amper de kleuterschool ontgroeid zijn, hebben een significant lagere leeftijdsverwachting dan hun leeftijdsgenootjes in een minder schadelijke woonomgeving.
Willen we een volledig beeld ontwikkelen op het gebied van wonen en welzijn en de variabelen zoveel mogelijk op elkaar afstemmen, dan spreekt het voor zich om het beleid op het gebied van de volksgezondheid en het welzijn te integreren met dat van wonen.
Eén ministerie!
Bij de toenemende vergrijzing heeft men qua zorg en wonen nu met drie ministeries te maken. Voor deze groeiende groep mensen, met een afnemende gezondheid, zou het een stuk eenvoudiger zijn om dit onder één ministerie te laten vallen. Het huidige ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zal naar een hoger niveau moeten worden gebracht, door wonen eraan toe te voegen. Amateursport valt onder Welzijn en de professionele sport kan naar Economische Zaken. Overigens zal op de vernieuwing en verbetering van dit voorgestelde ministerie het wel geoorloofd en logisch zijn om twee ministers te huisvesten!
Het uiteindelijke doel zou dan kunnen zijn een ministerie van Gezondheid, Welzijn en Wonen.
Koos Dirkse,
Voorzitter Healthy Community Foundation
Oud projectleider Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening
Oud directeur ziekenhuis