Het basisinkomen, een concept dat de afgelopen decennia steeds meer aandacht heeft gekregen, staat centraal in discussies over de toekomst van sociale zekerheid en economische rechtvaardigheid. Het idee achter een basisinkomen is eenvoudig: iedere burger ontvangt regelmatig een gegarandeerde som geld, onvoorwaardelijk en zonder de noodzaak van werk.
Wat is het universeel basisinkomen precies?
Er zijn veel modellen, maar in essentie is het een regelmatige contante betaling, die ieder individu ontvangt, zonder enige verwijzing naar zijn andere inkomen of vermogen en zonder enige voorwaarden. De hoogte van de betalingen kan variëren afhankelijk van de brede demografische kenmerken, zoals een andere betaling voor volwassenen in de werkende leeftijd, kinderen en gepensioneerden.
Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen het basisinkomen en een minimuminkomensgarantie, die in essentie eenvoudigweg een reeks beleidsmaatregelen is die zijn ontworpen om ervoor te zorgen dat niemand onder een bepaald inkomensniveau valt.
Een universeel basisinkomen zou ontworpen kunnen worden om de armoede terug te dringen, de inkomenszekerheid te verbeteren en het welzijn te vergroten, maar het zou duur en lastig te introduceren kunnen zijn. Veel van de doelstellingen zouden kunnen worden bereikt door veranderingen in het bestaande socialezekerheidsstelsel en door de onderliggende oorzaken van de onzekerheid op de arbeids- en huizenmarkt aan te pakken.
De Voordelen van een Basisinkomen
- Armoedebestrijding: Een basisinkomen kan armoede drastisch verminderen, omdat het iedere burger voorziet van een minimale levensstandaard. Hierdoor worden de meest kwetsbare groepen in de samenleving ondersteund.
- Vereenvoudiging van het sociale vangnet: Het elimineert de noodzaak van ingewikkelde en kostbare sociale bijstandssystemen, waardoor de administratieve lasten aanzienlijk verminderen. Er bestaan nu talrijke toeslagen, subsidies en uitkeringen, die ingewikkeld zijn en waaraan zeer veel administratief personeel werkt.
- Keuzevrijheid: Burgers krijgen meer vrijheid om te beslissen hoe ze hun tijd besteden. Dit kan leiden tot meer creativiteit, ondernemerschap en persoonlijke groei.
- Inkomenszekerheid: Een basisinkomen biedt financiële stabiliteit, zelfs in onzekere economische tijden. Het kan dienen als een vangnet voor mensen die hun baan verliezen.
- Versterking van de onderhandelingspositie van werknemers: Met een basisinkomen hebben werknemers meer onderhandelingskracht bij het kiezen van banen en het afdwingen van eerlijke arbeidsvoorwaarden.
De Nadelen van een Basisinkomen
- Kosten: De financiering van een basisinkomen op nationale schaal kan aanzienlijk zijn en dit kan leiden tot belastingverhogingen. Er zijn echter verschillende financieringsmodellen voorgesteld, waaronder belastinghervormingen en herverdeling van middelen.
- Werkethiek: Sommigen vrezen dat een basisinkomen mensen ontmoedigt om te werken, vooral in laagbetaalde banen. Het is echter belangrijk op te merken dat empirisch onderzoek hierover gemengde resultaten oplevert.
- Inflatie: Als een basisinkomen niet op de juiste manier wordt gefinancierd, kan het de inflatie aanwakkeren, aangezien de vraag naar goederen en diensten toeneemt zonder een evenredige toename van de productie.
- Sociale ongelijkheid: Hoewel een basisinkomen de armoede kan verminderen, kan het ook leiden tot een ongelijke verdeling van rijkdom als het niet goed wordt geïmplementeerd.
- Verdringing van bestaande sociale programma’s: Het risico bestaat dat een basisinkomen ten koste gaat van andere essentiële sociale voorzieningen, zoals gezondheidszorg en onderwijs, als de financiering niet zorgvuldig wordt beheerd.
Maximum grens
Een basisinkomen tot een maximale grens is een vorm van sociaal beleid, waarbij elke burger of inwoner van een land een gegarandeerd inkomen ontvangt, maar dit inkomen is beperkt tot een bepaald maximum bedrag. Dit idee wordt vaak besproken als een manier om armoede te bestrijden, inkomensongelijkheid te verminderen en een vangnet te bieden voor mensen die in financiële moeilijkheden verkeren. Het concept van een basisinkomen tot een maximale grens wordt vaak besproken als een manier om de negatieve gevolgen van armoede en ongelijkheid aan te pakken, maar het roept ook vragen op over de betaalbaarheid en de impact op de arbeidsmarkt. De implementatie ervan vereist doorgaans gedetailleerde beleidskeuzes en grondige economische overwegingen. De concrete uitwerking kan sterk variëren afhankelijk van het land en de politieke context. Hier zijn enkele belangrijke kenmerken van een basisinkomen tot een maximale grens:
- Gegarandeerd inkomen: Iedereen, ongeacht hun inkomen of sociale status, heeft recht op een basisinkomen. Dit inkomen is bedoeld om essentiële kosten te dekken, zoals voedsel, huisvesting en kleding.
- Maximale grens: Er is een bovengrens voor het basisinkomen, wat betekent dat mensen met hogere inkomens geen recht hebben op het volledige basisinkomen. Dit kan worden gedaan om de kosten van het programma te beheersen en om ervoor te zorgen dat degenen die het het meest nodig hebben, de grootste voordelen ontvangen.
- Inkomensniveau: De maximale grens kan variëren afhankelijk van het land en de economische omstandigheden. Het kan worden vastgesteld op een niveau dat net voldoende is om een fatsoenlijke levensstandaard te handhaven, zonder rijke individuen excessieve voordelen te bieden.
- Financiering: De financiering van een basisinkomen tot een maximale grens kan afkomstig zijn van belastingen, overheidsinkomsten of andere bronnen. Er zijn verschillende benaderingen om de kosten van een dergelijk programma te dekken.
- Beoogde voordelen: Een basisinkomen tot een maximale grens kan helpen om armoede te verminderen, sociale zekerheid te bieden aan alle burgers en de economische ongelijkheid te verminderen.
Experimenten
Op het moment van mijn laatste kennisupdate in september 2021 hadden verschillende landen experimenten uitgevoerd of plannen gemaakt voor basisinkomenprogramma’s, maar geen enkel land had op dat moment op nationaal niveau een universeel basisinkomen ingevoerd. Hier zijn enkele landen die experimenten of initiatieven met betrekking tot het basisinkomen hadden overwogen of uitgevoerd:
- Finland: Finland voerde tussen 2017 en 2018 een experiment uit waarbij een beperkte groep werkloze mensen een maandelijkse toelage ontving. Dit experiment werd echter niet voortgezet als nationaal beleid.
- Canada: Canada heeft in de jaren 1970 een beroemd basisinkomenexperiment uitgevoerd, bekend als de “Mincome” proef, maar het werd niet op nationaal niveau geïmplementeerd.
- Zwitserland: In 2016 hield Zwitserland een nationaal referendum over de invoering van een basisinkomen voor alle burgers, maar het voorstel werd met een grote meerderheid verworpen.
- Kenia: Het GiveDirectly-project in Kenia voert een experiment uit met een basisinkomen in een beperkt gebied, waarbij een groep mensen gedurende meerdere jaren een maandelijkse toelage ontvangt.
Conclusie
Het idee van een basisinkomen heeft zowel voor- als nadelen en de discussie hierover zal naar verwachting voortduren. Het is belangrijk om de mogelijke voordelen, zoals armoedebestrijding, ingewikkelde toelagen en persoonlijke vrijheid af te wegen tegen de nadelen, zoals de kosten en mogelijke verstoringen van de arbeidsmarkt. Een grondige analyse van financieringsmodellen en sociale impact is cruciaal bij het overwegen van de invoering van een basisinkomen. Uiteindelijk zal de keuze voor of tegen een basisinkomen afhangen van de waarden en prioriteiten van een samenleving en de bereidheid om te experimenteren met nieuwe benaderingen van sociale zekerheid.