Er zijn twee typen staar, grijze of grauwe staar (cataract) en groene staar (glaucoom). Grauwe staar komt het meeste voor en deze troebelheid in de ooglens leidt tot een geleidelijk verlies van het gezichtsvermogen.
Glaucoom is een oogziekte, waarbij de oogzenuw beschadigd raakt, meestal als gevolg van een te hoge druk in het oog. Deze beschadiging kan leiden tot progressief verlies van het gezichtsvermogen en, als het onbehandeld blijft, zelfs tot blindheid.
Cataract
De meest voorkomende vorm van staar is leeftijdsgebonden cataract, vaak aangeduid als de “vertroebeling van het zicht. De lens van het menselijk oog, normaal gesproken helder, wordt troebel of ondoorzichtig, wat het zicht belemmert. Dit type cataract ontwikkelt zich geleidelijk naarmate mensen ouder worden. Met het verstrijken van de tijd kan de natuurlijke lens van het oog troebel worden. Het woord “cataract” komt van het Griekse woord “kataraktes,” wat “waterval” betekent, vanwege de manier waarop een vergevorderde cataract het zicht kan vertroebelen, vergelijkbaar met het kijken door een waterval. Het is middels een kleine chirurgische ingreep eenvoudig te behandelen.
Oorzaken van Cataracten
In de loop van de tijd kunnen de eiwitten in de lens van het oog samenklonteren en troebelheid veroorzaken. Terwijl leeftijdsgebonden cataracten het meest voorkomen, kunnen andere factoren bijdragen aan hun ontwikkeling, waaronder:
- Leeftijd: De meest voorkomende oorzaak is leeftijd. Naarmate mensen ouder worden, neemt de kans op de vorming van cataract toe. Dit komt door de natuurlijke veroudering van de lens.
- Trauma: Oogletsels kunnen de lens beschadigen en mogelijk cataracten veroorzaken.
- Genetische factoren: Sommige vormen van cataract kunnen genetisch bepaald zijn en van generatie op generatie worden doorgegeven.
- Secundaire staar: Deze vorm van staar kan optreden als gevolg van andere medische aandoeningen, zoals diabetes, langdurig gebruik van bepaalde medicijnen, oogziekten of oogchirurgie.
- Roken en alcoholgebruik: Er is aangetoond dat roken en overmatig alcoholgebruik verband houden met een verhoogd risico op het ontwikkelen van cataract.
- Medicatiegebruik: Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen, zoals corticosteroïden, kan een risicofactor zijn.
- Overmatige Blootstelling aan Zonlicht: Langdurige blootstelling aan ultraviolette (UV) straling, met name zonder oogbescherming, kan bijdragen aan de vorming van cataracten.
- Subcapsulaire staar: Deze vorm van staar bevindt zich aan de achterkant van de lens, onder de lenscapsule. Het kan zich langzaam ontwikkelen en kan het zicht aanzienlijk beïnvloeden.
- Corticale staar: Dit type staar begint aan de buitenrand van de lens en breidt zich langzaam naar het centrum uit. Het kan leiden tot problemen met het zicht, vooral bij het kijken naar lichtbronnen.
Symptomen van Cataracten
De ontwikkeling van cataracten verloopt meestal geleidelijk en de symptomen zijn aanvankelijk mogelijk niet merkbaar. Naarmate de cataract vordert, kunnen de volgende symptomen zich manifesteren:
- Wazig Zicht: Het zicht wordt geleidelijk troebel of wazig.
- Verminderde Kleurwaarneming: Kleuren kunnen minder levendig lijken of fletser overkomen.
- Gevoeligheid voor Schittering: Verhoogde gevoeligheid voor schittering, vooral tijdens het autorijden ’s nachts of in fel zonlicht.
- Problemen met Nachtzicht: Visuele problemen kunnen verergeren bij weinig licht.
- Frequente Veranderingen in Bril- of Contactlensrecept: Regelmatige aanpassingen van bril- of contactlensrecepten zijn nodig om helder zicht te behouden.
- Dubbelzien: In sommige gevallen kan dubbelzien in één oog (monoculair dubbelzien) voorkomen.
- Frequent wijzigen van brilrecepten zonder verbetering van het zicht
Behandeling voor Cataracten
De meest effectieve behandeling voor cataracten is de chirurgische ingreep. Cataractchirurgie is een van de meest voorkomende en succesvolle chirurgische ingrepen wereldwijd. Tijdens de operatie wordt de troebele lens verwijderd en vervangen door een kunstmatige intraoculaire lens (IOL). Cataractchirurgie is over het algemeen een veilige poliklinische ingreep en kan het zicht van de patiënt aanzienlijk verbeteren, wat de kwaliteit van leven ten goede komt. De keuze van de IOL hangt af van de specifieke visuele behoeften van de patiënt en de aanbevelingen van de chirurg.
Het is belangrijk op te merken dat cataracten niet vanzelf verdwijnen en dat chirurgie de enige manier is om ze te verwijderen. De beslissing om cataractchirurgie te ondergaan moet worden genomen in overleg met een oogzorgprofessional, die de ooggezondheid van de patiënt zal beoordelen en de risico’s en voordelen van de ingreep zal bespreken. De gehele ingreep duurt circa 20 minuten. De volgende dag kan het verband van het oog. Vijf nachten een oogbescherming op tegen het krabben en een aantal dagen druppelen. Het zicht is in de meeste gevallen weer fenomenaal!
Cataracten is een veelvoorkomende oogaandoening die mensen treft naarmate ze ouder worden. Hoewel cataracten het zicht kunnen aantasten, kunnen tijdige diagnose en chirurgische ingreep aanzienlijk bijdragen aan de levenskwaliteit door helder zicht te herstellen. Reguliere oogonderzoeken en vroegtijdige opsporing zijn essentieel voor het behoud van een goede ooggezondheid en het tijdig aanpakken van cataracten. De exacte oorzaak van staar kan variëren afhankelijk van het type cataract en de individuele omstandigheden. Het is belangrijk om regelmatig oogonderzoeken te laten doen en gezonde levensstijlkeuzes te maken om het risico op de ontwikkeling van cataract te verminderen.
Glaucoom
Glaucoom is een oogziekte die meestal wordt gekenmerkt door schade aan de oogzenuw, wat kan leiden tot verlies van gezichtsvermogen. De belangrijkste oorzaak van glaucoom is een toename van de oogdruk, maar dit is niet de enige factor die bijdraagt aan de ontwikkeling van de aandoening. Enkele van de belangrijkste oorzaken en risicofactoren voor glaucoom zijn:
- Verhoogde oogdruk (intraoculaire druk): Normaal gesproken wordt glaucoom geassocieerd met een verhoogde druk in het oog, maar niet alle mensen met verhoogde oogdruk ontwikkelen glaucoom. Dit kan optreden als gevolg van problemen met de productie, circulatie of afvoer van het oogvocht (ook wel bekend als het kamerwater).
- Familiegeschiedenis en genetica: Glaucoom kan een genetische component hebben. Als glaucoom in de familie voorkomt, is de kans groter dat iemand ook glaucoom ontwikkelt.
- Leeftijd: Het risico op glaucoom neemt toe met de leeftijd. Oudere mensen hebben een grotere kans om glaucoom te ontwikkelen.
- Ethniciteit: Bepaalde etnische groepen, zoals mensen van Afrikaanse of Aziatische afkomst, hebben een hoger risico op bepaalde vormen van glaucoom.
- Oogafwijkingen: Oogletsels, ontstekingen of andere afwijkingen in het oog kunnen de ontwikkeling van glaucoom bevorderen.
- Hoge bloeddruk en diabetes: Mensen met hoge bloeddruk of diabetes lopen een groter risico op het ontwikkelen van glaucoom.
- Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen: Langdurig gebruik van steroïden kan het risico op glaucoom verhogen.
Oorzaken glaucoom
De oogdruk kan de oogzenuw beschadigen en leiden tot het verlies van zenuwvezels die essentieel zijn voor het doorgeven van visuele informatie naar de hersenen. Hoewel verhoogde oogdruk een belangrijke factor is bij de ontwikkeling van glaucoom, begrijpen deskundigen dat glaucoom een complexe aandoening is waarbij verschillende factoren een rol spelen, waaronder:
- Verstoorde afvoer van oogvocht (kamerwater): Normaal gesproken wordt het oogvocht (dat het oog opvult) constant geproduceerd en afgevoerd. Als er een verstoring is in de afvoer, kan de oogdruk toenemen, waardoor glaucoom kan ontstaan.
- Familiegeschiedenis: Glaucoom kan een genetische component hebben. Mensen met een familiegeschiedenis van glaucoom lopen mogelijk een hoger risico op het ontwikkelen van de aandoening.
- Leeftijd: Het risico op glaucoom neemt toe met de leeftijd. Oudere mensen hebben een grotere kans om glaucoom te ontwikkelen.
- Etniciteit: Bepaalde etnische groepen, zoals mensen van Afrikaanse of Aziatische afkomst, hebben een hoger risico op bepaalde vormen van glaucoom.
- Oogletsel of chirurgie: Een eerdere verwonding aan het oog of oogchirurgie kan het risico op glaucoom verhogen.
- Oogafwijkingen: Andere oogaandoeningen, zoals bijziendheid (myopie) of andere oogziekten, kunnen het risico op glaucoom vergroten.
- Medische aandoeningen: Sommige medische aandoeningen, zoals hoge bloeddruk of diabetes, kunnen het risico op glaucoom verhogen.
Symptomen glaucoom
In de vroege stadia vertoont glaucoom mogelijk geen symptomen, wat het verraderlijk maakt omdat het zichtverlies onopgemerkt kan optreden. Naarmate de aandoening vordert, kunnen echter enkele symptomen en tekenen zich manifesteren, waaronder:
- Geleidelijk verlies van perifeer zicht: Dit is vaak een van de eerste tekenen van glaucoom. Het begint vaak onopgemerkt en kan zich langzaam ontwikkelen.
- Oogpijn: Soms kan glaucoom gepaard gaan met pijn in de ogen, hoofdpijn, of ongemak.
- Wazig zicht: Dit kan optreden, zelfs als het verlies van perifeer zicht niet merkbaar is. Wazig zicht kan duiden op verder gevorderde stadia van glaucoom.
- Het zien van halos rond lichten: Personen met glaucoom ervaren soms het fenomeen van halo’s rond lichtbronnen, vooral ’s nachts.
- Rode ogen: Glaucoom kan soms roodheid of rooddoorlopen ogen veroorzaken.
- Misselijkheid en overgeven: In ernstige gevallen, wanneer de druk in het oog aanzienlijk hoog is, kunnen misselijkheid en overgeven optreden.
Behandeling glaucoom
De behandeling van glaucoom is gericht op het beheersen van de oogdruk om verdere schade aan de oogzenuw te voorkomen. Afhankelijk van het type en de ernst van glaucoom, zijn er verschillende behandelingsmogelijkheden, waaronder:
- Oogdruppels: Medicinale oogdruppels zijn vaak de eerste keuze voor de behandeling van glaucoom. Deze druppels helpen de oogdruk te verlagen door de productie van oogvocht te verminderen of de afvoer ervan te verbeteren.
- Oraal medicatie: In sommige gevallen kunnen orale medicijnen worden voorgeschreven om de oogdruk te reguleren, vooral wanneer druppels niet effectief genoeg zijn.
- Laserbehandeling: Verschillende laserprocedures kunnen worden gebruikt om de afvoer van oogvocht te verbeteren. De twee meest voorkomende zijn:
- Lasertrabeculoplastiek: Hierbij wordt een laser gebruikt om de drainagehoek van het oog te vergroten, waardoor het vocht beter kan worden afgevoerd.
- Laseriridotomie: Dit wordt vaak gebruikt bij bepaalde vormen van glaucoom, zoals acuut gesloten-kamerhoekglaucoom, om een kleine opening in de iris te creëren, waardoor het vocht beter kan circuleren.
- Chirurgie: Als medicatie en laserbehandelingen niet voldoende zijn, kan een chirurgische ingreep worden overwogen. De meest voorkomende operatie voor glaucoom is trabeculectomie, waarbij een nieuw afvoerkanaal wordt gecreëerd om de druk te verlichten.
- Minimaal invasieve chirurgische ingrepen: Nieuwere procedures, zoals trabeculaire microbypasschirurgie of implantatie van miniatuurbuizen in het oog, worden steeds vaker gebruikt. Deze ingrepen zijn minder invasief dan traditionele chirurgie en kunnen helpen bij het reguleren van de oogdruk.
Tot slot
Glaucoom kan zich ontwikkelen zonder duidelijke symptomen in de beginfase, wat het gevaarlijk maakt, aangezien het onbehandeld kan leiden tot blijvend verlies van het gezichtsvermogen. Het is essentieel om regelmatig oogonderzoeken te ondergaan, vooral als er risicofactoren aanwezig zijn, om vroegtijdige opsporing en behandeling mogelijk te maken. Het is belangrijk om regelmatig contact te houden met een oogarts of oogchirurg, omdat glaucoom meestal een chronische aandoening is die regelmatige monitoring en behandeling vereist. Vroegtijdige detectie en behandeling zijn essentieel om verdere schade aan het gezichtsvermogen te voorkomen.
Het is belangrijk op te merken dat niet alle mensen met verhoogde oogdruk glaucoom ontwikkelen, en niet alle gevallen van glaucoom worden geassocieerd met verhoogde druk in het oog. Glaucoom kan zich ook voordoen bij normale of zelfs lage oogdruk. Daarom is regelmatige oogcontrole van cruciaal belang, vooral voor mensen met risicofactoren, om vroegtijdige detectie en behandeling mogelijk te maken.
Als je veranderingen in je gezichtsvermogen opmerkt of tot een risicogroep behoort, is het verstandig om een oogarts te raadplegen voor een volledig oogonderzoek.