Menu

Florence Nightingale, de dame met de lantaarn

Op 13 augustus 1910 overleed in Londen op 90-jarige leeftijd Florence Nightingale aan de gevolgen van brucellose. Ze staat vooral bekend als de grondlegger van de moderne verpleegkunde en kreeg bekendheid toen ze als verpleegster diende tijdens de Krimoorlog (1853-1856), waar ze gewonde soldaten verzorgde. Ze werd ‘De Dame met de Lantaarn’ genoemd, vanwege haar gewoonte om ’s nachts rondes te doen langs gewonde soldaten. Jaarlijks wordt op haar geboortedag in veel landen de dag van de verpleging gevierd.

Vroege jaren
Florence werd geboren op 12 mei 1820 in Florence (Italië), als dochter van welgestelde ouders en was een zeer goed opgeleide jonge vrouw. Zij besefte al vroeg het gebrek aan kansen voor vrouwen. Florence had een zeer goede relatie met haar vader, die betrokken was bij anti-slavernijbewegingen. Hij respecteerde zijn dochter als vriend en metgezel en  ondersteunde haar opleiding in hoge mate.
Florence begon mensen te bezoeken, die in armoede leefden en haar interesse in het helpen van zieke mensen nam in haar vroege jaren sterk toe. Regelmatig ging ze naar Londen om mogelijke beroepen voor vrouwen in de ziekenhuizen van de stad te onderzoeken. Helaas werden in die tijd verpleegsters niet erg gerespecteerd, omdat dit beroep in die toen geen fatsoenlijke opleiding vereiste. Haar bezoeken werden rond 1844 frequenter, maar in deze periode nam ze ook de tijd om naar Egypte af te reizen en slaagde ze erin kennis te maken met een klooster in Alexandrië. Het viel haar op dat de gedisciplineerde en goed georganiseerde zusters in Engeland betere verpleegsters waren.
Na deze gebeurtenissen ging Florence Nightingale naar het Instituut van Protestantse Diakonessen in Kaiserswerth (Duitsland), een opleidingsschool voor vrouwelijke leraren en verpleegsters.

Verpleegkunde
Tijdens de Krimoorlog (1853-1856) verwierf Nightingale grote bekendheid door haar werk in militaire hospitalen, waar ze met haar team van verpleegsters de hygiëne en medische zorg aanzienlijk verbeterde. Door strikte sanitaire maatregelen te implementeren, slaagde ze erin het sterftecijfer onder gewonde soldaten aanzienlijk te verminderen.
Haar nadruk op reinheid, hygiëne en statistieken heeft een blijvende invloed gehad op de gezondheidszorg en de verpleging. Nightingale was niet alleen een toegewijde zorgverlener, maar ook een pionier op het gebied van statistieken. Ze gebruikte data-analyse en grafieken, zoals de ‘Nightingale-roosdiagram’ om complexe informatie op een begrijpelijke manier te presenteren.
In 1860 richtte Nightingale de ‘Nightingale Training School for Nurses’ op aan het St. Thomas’ Hospital in Londen, waar ze hoge normen stelde voor de verpleegkundige opleiding.
Haar geschriften, zoals “Notities over Verpleging”, hebben een blijvende invloed gehad op de gezondheidszorg en de praktijk van verpleging. Ze benadrukte het belang van een schone omgeving en een goede opleiding voor verpleegkundigen.
Florence Nightingale’s toewijding, hervormingen en bijdragen aan de verpleging hebben een onuitwisbare stempel gedrukt op het beroep, waardoor ze een iconische figuur is in de geschiedenis van de gezondheidszorg en de verpleging.

De Krimoorlog
Een belangrijke mijlpaal in  het leven van Florence Nightingale was het begin van de Krimoorlog. Er werd bericht dat zieke en zwaargewonde mensen leden in Engelse kampen en in de media werd erop gewezen hoe verschillend de omstandigheden voor gewonde soldaten in Franse kampen waren. Er werd een oproep gedaan op alle vrouwen in Engeland om de mensen in hun land in nood te helpen. Nightingale besloot in oktober van hetzelfde jaar naar de Krim te gaan en ging met meer dan dertig andere verpleegsters aan boord en bereikte Scutari aan de vooravond van de slag om Inkerman. Zij fungeerde als ‘hoofdinspecteur van de vrouwelijke verpleegsters in de ziekenhuizen in het Oosten’, maar iedereen noemde haar gewoon de ‘Lady in Chief’.
Het hoofdkwartier voor de nieuw aangekomen verpleegsters was het kazerneziekenhuis in Scutari. De plaats werd beschreven als ongelooflijk smerig en Nightingale wees erop dat er geen water, zeep, kleding en voldoende voedsel was toen ze aankwam. De soldaten lagen daar gewoon in hun uniform en verspreidden de besmettelijke ziekten. Naast het gebrek aan voldoende voorraden hadden de verpleegsters ook te maken met het aanstootgevende gedrag van de verplegers. Gelukkig slaagden Nightingale en haar bemanning erin de situatie in het ziekenhuis te verbeteren. Er werden steeds meer steun, voorraden en voedsel gestuurd en Nightingale richtte een grote keuken en een wasserette in.
Naast haar fulltime baan in het ziekenhuis nam Nightingale ook de tijd om voor de families van de soldaten te zorgen en maakte ze rondes om ’s nachts naar de gewonde soldaten te kijken, aangezien zij de enige verpleegster was die op de afdelingen mocht. De mannen begonnen haar de ‘Dame met de Lantaarn’ noemen.

De Indiase muiterij
Toen in 1857 ‘De Indiase Muiterij’ uitbrak bood Nightingale onmiddellijk aan om naar India te vertrekken. Hoewel haar diensten niet nodig waren, raakte ze geïnteresseerd in de onhygiënische toestand van het leger en de mensen daar. Vanuit haar werk werd door de Indiase regering een sanitaire afdeling opgericht. Ze maakte kennis met vele facetten van het Indiase leven en eiste dat er verbeteringen zouden komen in de gezondheidszorg en sanitaire voorzieningen daar.

Een cadeau voor wiskunde
Florence Nightingale toonde al op jonge leeftijd een talent voor wiskunde en blonk uit in dit onderwerp. Later werd Nightingale een pionier in de visuele presentatie van informatie en statistische grafieken. Ze gebruikte methoden zoals het cirkeldiagram, dat voor het eerst was ontwikkeld door William Playfair in 1801. Hoewel het nu als vanzelfsprekend werd beschouwd, was het destijds een relatief nieuwe methode om gegevens te presenteren.
In 1859 werd Nightingale verkozen tot het eerste vrouwelijke lid van de Royal Statistical Society.

Koos Dirkse