In de schijnbaar zorgzame wereld van gezondheidszorg en medische zorg bestaat een duister fenomeen, dat bekend staat als “Münchhausen by Proxy” (MBP). Deze term verwijst naar een verontrustende vorm van misbruik, waarbij een verzorger, meestal een ouder of zorgverlener, valse ziektesymptomen bij een ander persoon, vaak een kind, veroorzaakt of aanbrengt. Dit lugubere gedrag heeft diepgaande gevolgen voor zowel slachtoffer als samenleving en is een ernstige schending van vertrouwen binnen de gezondheidszorg.
Het syndroom van Münchhausen
Dit is een zeldzame psychologische en gedragsmatige aandoening, waarbij iemand bij zichzelf ziektesymptomen verzint of veroorzaakt. Het syndroom van Münchhausen is vernoemd naar een Duitse aristocraat, baron Hieronymus Carl Friedrich von Münchhausen (1720-1797), die beroemd werd omdat hij wilde, ongelooflijke verhalen vertelde over zijn heldendaden en zijn verleden, opgeschreven door Rudolf Erich Raspe (1736-1794).
Mensen met het syndroom van Münchhausen vertonen doorgaans een vast gedragspatroon. Dit patroon omvat:
- liegen over hun symptomen en doorgaans ook over andere aspecten van hun leven, zoals hun verleden of opleidingsniveau;
- het manipuleren van testresultaten om de aanwezigheid van symptomen te suggereren, zoals het toevoegen van bloed aan urinemonsters;
- zichzelf feitelijk symptomen toebrengen, zoals zichzelf vergiftigen met een overdosis medicijnen;
- reizen van ziekenhuis naar ziekenhuis in verschillende delen van het land en veel verschillende artsen bezoeken.
Het syndroom van Münchhausen verschilt van twee, vaker voorkomende, soorten geveinsde ziekten: hypochondrie en malingering (voorwenden van ziekteverschijnselen). Mensen met hypochondrie denken feitelijk dat ze ziek zijn, maar manipuleren de testresultaten niet. Mensen met malingering doen alsof ze ziek zijn om een of ander voordeel te behalen, zoals het ontlopen van militaire dienst of het proberen compensatie te krijgen.
Mensen met het Münchhausen syndroom weten dat ze hun symptomen verzinnen en zeer manipulatief kunnen zijn, maar hun gedrag levert hen geen duidelijk voordeel op. In plaats daarvan ondergaan ze vaak pijnlijke en soms levensbedreigende operaties, ook al weten ze dat dit niet nodig is.
Er is een variant van het syndroom van Munchausen, het zogenaamde syndroom van Münchhausen by Proxy, waarbij een individu een ziekte verzint of veroorzaakt bij een persoon onder zijn of haar hoede, meestal een kind.
Münchhausen by Proxy
Münchhausen by Proxy bij volmacht), ook wel “Münchhausen by procura” genoemd, geeft aan dat een ouder of andere volwassene symptomen bij een kind overdrijft, verzint of veroorzaakt en niet bij zichzelf. Dit gedrag wordt gedreven door de behoefte aan aandacht, medelijden of bewondering.
Het Münchhausen by Proxy syndroom is een relatief zeldzame vorm van kindermishandeling, waarbij sprake is van overdrijving of verzinsel van ziekten of symptomen door een primaire verzorger. MBP gaat het echter niet om de zieke persoon zelf, maar om de aandacht en zorg die de verzorger krijgt door de gecreëerde gezondheidsproblemen van het slachtoffer. Het is een complex psychopathologisch gedragspatroon, dat vaak diepere psychische problemen van de dader weerspiegelt. MBP is ook bekend als ‘medische kindermishandeling’. Münchausen by Proxy syndroom is een psychische aandoening en vereist behandeling.
Het Profiel van de Dader
Typisch vertoont de dader van MBP kenmerken van narcisme en aandachttekort en lijdt aan een pathologische behoefte aan erkenning en sympathie. Deze individuen zijn vaak bedreven in het manipuleren van medische professionals en het fabriceren van overtuigende symptomen, waardoor het voor zorgverleners moeilijk wordt om het misbruik te detecteren.
De Impact op Slachtoffers
Kinderen zijn het meest kwetsbaar voor MBP, omdat ze afhankelijk zijn van hun verzorgers en zich niet kunnen verzetten tegen de gemanipuleerde medische behandelingen. De gevolgen voor slachtoffers zijn verwoestend en omvatten onnodige medische procedures, langdurige ziektebehandelingen en emotionele trauma’s. In sommige gevallen hebben slachtoffers blijvende gezondheidsproblemen als gevolg van de onnodige medische interventies.
Diagnose en Erkenning
Het diagnosticeren van Münchhausen by Proxy is een uitdaging, omdat de daders vaak zeer bedreven zijn in het vermommen van hun misbruik. Medische professionals moeten waakzaam zijn voor onverklaarbare symptomen, inconsistenties in medische dossiers en herhaalde ziekenhuisopnames. Een multidisciplinaire aanpak, waarbij zowel medische als psychologische experts betrokken zijn, is essentieel om een juiste diagnose te stellen.
Preventie en Behandeling
Preventieve maatregelen omvatten bewustmaking binnen de medische gemeenschap, het onderwijzen van zorgverleners over de tekenen van MBP en het bevorderen van open communicatie tussen professionals. In gevallen van bevestigd misbruik is het essentieel om het slachtoffer onmiddellijk uit de invloedssfeer van de dader te halen en passende behandeling en ondersteuning te bieden.
Conclusie
Münchhausen by Proxy is een schrijnend voorbeeld van misbruik in de gezondheidszorg, waarbij de vertrouwensband tussen zorgverlener en patiënt op flagrante wijze wordt geschonden. Bewustwording, opleiding en samenwerking tussen gezondheidsprofessionals zijn cruciaal om deze vorm van misbruik te herkennen en te bestrijden. Alleen door gezamenlijke inspanningen kunnen we de meest kwetsbaren beschermen en de integriteit van de gezondheidszorg handhaven.
Münchhausen by proxy” in het Nederlands wordt ook wel “Münchhausen by procura” genoemd, en het staat voor een mentale stoornis waarbij een zorgverlener, meestal een ouder of voogd, fysieke of psychologische symptomen bij iemand anders, vaak een kind, overdrijft, verzint of veroorzaakt. Dit gedrag wordt gedreven door de behoefte aan aandacht, medelijden of bewondering. Het wordt beschouwd als een vorm van misbruik en kan ernstige gevolgen hebben voor het lichamelijke en psychologische welzijn van het slachtoffer.