Oxytocine is een hormoon en een neurotransmitter, die betrokken is bij de bevalling en borstvoeding. Het wordt ook geassocieerd met empathie, vertrouwen, seksuele activiteit en het opbouwen van relaties. Oxytocine wordt ook wel het ‘liefdeshormoon’ genoemd, omdat het oxytocinespiegel tijdens knuffels en orgasmen toeneemt. Het kan ook voordelen hebben als behandeling voor een aantal aandoeningen, waaronder depressie, angst en darmproblemen. Oxytocine wordt geproduceerd in de hypothalamus, een deel van de hersenen. Vrouwen hebben meestal hogere gehalten dan mannen.
Knuffelhormonen
Er zijn tot dusver 6 zogenaamde liefdeshormonen bekend.
- Adrenaline (verliefd gevoel, vluchtgedrag)
- Dopamine (verliefd gevoel)
- Endorfine (gelukkig en blij)
- Fenylethylamine (liefdespeptide)
- Oxytocine (Liefdeshormoon)
- Vasopressine (werkt voor mannen als oxytocine bij vrouwen)
Feiten over oxytocine
Hier zijn enkele kernpunten over oxytocine:
- Oxytocine wordt geproduceerd in de hypothalamus en wordt afgegeven tijdens seks, bevalling en borstvoeding om de reproductieve functies te ondersteunen
- Het heeft fysieke en psychologische effecten, waaronder het beïnvloeden van sociaal gedrag en emotie
- Oxytocine wordt voorgeschreven als medicijn om obstetrische en gynaecologische redenen en kan helpen bij de bevalling
- Onderzoek heeft aangetoond dat het mensen met een autistismespectrumstoornis (ASS), angst en het prikkelbare darm syndroom (PDS) ten goede kan komen
Wat is oxytocine?
- Oxytocine is een neurotransmitter en een hormoon, dat wordt aangemaakt in de hypothalamus. Van daaruit wordt het getransporteerd naar en uitgescheiden door de hypofyse, aan de basis van de hersenen
- Het speelt een rol bij de vrouwelijke voortplantingsfuncties, van seksuele activiteit tot bevalling en borstvoeding. Stimulatie van de tepels leidt tot het vrijkomen ervan
- Tijdens de bevalling verhoogt oxytocine de baarmoedermotiliteit, waardoor samentrekkingen in de spieren van de baarmoeder ontstaan. Naarmate de baarmoederhals en de vagina groter worden voor de bevalling, komt oxytocine vrij. Deze verbreding neemt toe naarmate er meer weeën optreden
- Oxytocine heeft ook sociale functies. Het beïnvloedt bindingsgedrag, het creëren van groepsherinneringen, sociale herkenning en andere sociale functies
Oxytocine als medicijn
Oxytocine wordt gebruikt als een voorgeschreven medicijn onder de merknaam Pitocin. Onder medisch toezicht wordt soms een oxytocine-injectie gebruikt om weeën op te wekken of te versterken tijdens de bevalling en het helpt het bloeden na de bevalling te verminderen. Bijwerkingen zijn onder meer een snelle hartslag en ongebruikelijke bloeding.
- Als er te snel te veel oxytocine wordt afgegeven, kan dit leiden tot een baarmoederruptuur
- Oxytocine kan ook worden gegeven om de baarmoeder te laten samentrekken en de bloeding onder controle te houden na een bevalling
- Het kan medisch worden gebruikt om een beëindiging zwangerschap te veroorzaken of een miskraam te voltooien
Het liefdeshormoon
In 2012 rapporteerden onderzoekers dat mensen in de eerste stadia van romantische gehechtheid hogere oxytocinespiegels hadden, vergeleken met niet-gehechte alleenstaanden. Deze waarden bleven minimaal 6 maanden bestaan.
Seksuele activiteit blijkt de afgifte van oxytocine te stimuleren en het lijkt een rol te spelen bij erectie en orgasme. De reden hiervoor is niet helemaal duidelijk, maar bij vrouwen kan het zijn dat de verhoogde baarmoederbeweging het sperma kan helpen om hun bestemming te bereiken. Sommigen hebben een verband vastgesteld tussen de concentratie oxytocine en de intensiteit van het orgasme.
Oxytocine en emoties
Oxytocine lijkt een rol te spelen in sociale interactie en relaties tussen mensen. Wanneer oxytocine in de bloedbaan komt, beïnvloedt het de baarmoeder en borstvoeding, maar wanneer het wordt afgegeven aan bepaalde delen van de hersenen, kan het emotioneel, cognitief en sociaal gedrag beïnvloeden.
Een overzicht van onderzoek naar oxytocine stelt dat de invloed van het hormoon op ‘pro-sociaal gedrag’ en emotionele reacties bijdraagt aan ontspanning, vertrouwen en psychologische stabiliteit.
Hersenoxytocine lijkt ook stressreacties, waaronder angst, te verminderen. Deze effecten zijn waargenomen bij een aantal soorten. Het hormoon wordt beschreven als ‘een belangrijk onderdeel van een complex neurochemisch systeem dat het lichaam in staat stelt zich aan te passen aan zeer emotionele situaties’.
Is het zo simpel?
In 2006 rapporteerden onderzoekers dat ze hogere oxytocinespiegels en cortisol vonden bij vrouwen met “hiaten in hun sociale relaties” en meer negatieve relaties met hun primaire partner. De deelnemers kregen allemaal hormoontherapie (HT) na de menopauze .
Dierstudies hebben hoge waarden van zowel stress als oxytocine gevonden in woelmuizen, die waren gescheiden van andere woelmuizen. Toen de woelmuizen echter doses oxytocine kregen, namen hun niveaus van angst, hartstress en depressie af, wat suggereert dat stress de interne productie van het hormoon verhoogt, terwijl extern geleverde doses stress kunnen helpen verminderen. Het is duidelijk dat de werking van oxytocine niet eenvoudig is.
Een recensie die in 2013 is gepubliceerd, waarschuwt dat oxytocine waarschijnlijk eerder algemene dan specifieke effecten heeft en dat het onwaarschijnlijk is dat oxytocine alleen van invloed is op “complexe, hoogwaardige mentale processen die specifiek zijn voor sociale cognitie”. De auteurs wijzen er ook op dat de bereidheid om samen te werken waarschijnlijk in de eerste plaats wordt gedreven door angst.
Desalniettemin lijkt oxytocine geassocieerd te zijn met sociaal gedrag, waaronder maternale zorg, binding tussen koppels, seksueel gedrag, sociaal geheugen en vertrouwen.
Gedragseffecten
Door oxytocine te leveren via een neusspray, hebben onderzoekers de effecten op gedrag kunnen observeren.
- In 2011 bleek uit onderzoek, gepubliceerd in Psychopharmacology, dat intranasale oxytocine de zelfperceptie in sociale situaties verbeterde en persoonlijkheidskenmerken zoals warmte, vertrouwen, altruïsme en openheid verhoogde
- In 2013 suggereerde een in PNAS gepubliceerd onderzoek dat oxytocine mannen kan helpen trouw te blijven aan hun partners door de beloningscentra in de hersenen te activeren
- In 2014 publiceerden onderzoekers bevindingen in het tijdschrift Emotion, wat suggereert dat mensen de gezichtsuitdrukking van emoties bij anderen intenser zagen na het ontvangen van oxytocine via een neusspray
Psychiatrische therapie
Oxytocine is geadviseerd als een mogelijke behandeling voor sociale fobie, autisme en postpartumdepressie. Wetenschappers vinden dat het zou kunnen helpen het interpersoonlijke en individuele welzijn te verbeteren en dat het toepassingen zou kunnen hebben voor mensen met sommige neuropsychiatrische stoornissen. Ze geloven dat het mensen kan helpen, die sociale interactie vermijden en degenen die aanhoudende angst ervaren en een onvermogen om anderen te vertrouwen.
Kinderen met autisme zouden baat kunnen hebben bij oxytocine, zeggen sommige onderzoekers. In 2013 bleek uit een kleine studie, dat oxytocinespiegels in de hersenen van invloed waren op de manier waarop 17 kinderen een reeks sociale en niet-sociale beelden waarnamen.
Oxytocine kan ook een rol spelen bij het beheersen van woede. Onderzoek heeft aangetoond dat bepaalde polymorfismen van het oxytocinereceptor (OXTR)-gen geassocieerd zijn met een verhoogde neiging om boos op situaties te reageren.
In het bijzonder lijken verschillen in OXTR-genexpressie de regulatie van de relatie tussen alcohol en agressief gedrag te beïnvloeden.
Gebruik
Oxytocine lijkt de afgifte van prostaglandine E2 (PGE2) in de darmwand te verhogen. Dit bevordert het herstel van darmletsel en beschermt tegen dergelijk letsel. Als dit wordt bevestigd, zou oxytocine een bruikbare therapie kunnen zijn voor het voorkomen van chemo-radiotherapie-geïnduceerde darm letsel en het kan worden gebruikt voor de behandeling van het prikkelbare darm syndroom (PDS).
Risico
De rol van oxytocine is complex en niet gemakkelijk vast te stellen. Hoewel het de binding en de vorming van gemeenschappen lijkt te versterken, kan het ook de vorming van ‘in-groepen’ en ‘uit-groepen’ aanmoedigen, wat leidt tot afgunst, vooroordelen en mogelijk agressie.
Deelnemers aan een onderzoek uit 2014 logen vaker na het ontvangen van oxytocine ten voordele van anderen in dezelfde groep. De bevindingen, aldus onderzoekers, zouden kunnen helpen met “inzicht geven in wanneer en waarom samenwerking corruptie wordt.”
Er is meer onderzoek nodig om de complexiteit van oxytocine te begrijpen en wat het doet.
Zie ook: