Parasieten bij de mens

Een parasiet kan in het gastorganisme leven, in zo’n geval spreekt men van een endoparasiet, of buiten het lichaam van het gastorganisme; een ectoparasiet. De schade aan de gastheer is niet zo groot, dat deze aan de relatie ten onder gaat. In dit laatste geval spreken we van een parasitoïde.

Parasieten verdeelt men in drie groepen: protozoën, wormen en geleedpotigen. Een parasiet is een levensvorm die zich ten koste van een ander organisme (de gastheer) in stand houdt en vermenigvuldigt. Het vakgebied dat zich bezighoudt met parasieten is de parasitologie.

Veel parasieten zijn beschreven bij zowel de mens, dier en plant. In onderstaand schema zijn e parasieten per categorieën ingedeeld. Dit kan op taxonomische gronden (eencelligen – protozoa – of meercelligen), op aard van het parasitisme (bloedparasieten, darmparasieten, huidparasieten) of op grond van de gastheer (medische parasitologie, veterinaire parasitologie). Hier volgt een kort en niet volledig overzicht van humane parasieten.

Nederlandse naam met tussen haakjes de ziekte / aandoening

Eencellig

• Amoebe (amoebiasis)
• Giardia (giardiasis)
• Toxoplasma gondii (toxoplasmose)

Luis

• Hoofdluis (hevige jeuk)
• Kleerluis (jeukende bultjes)
• Schaamluis (jeukende bultjes)

Made

• Made (Myiasis)

Mug

• Gele koortsmug (gele koorts)
• Tijgermug (dengue, microcefalie)
• Malariamug (malaria)

Mijt

• Oogstmijt/chigger (jeukende, rode bultjes)
• Schurftmijt (scabiës)
• Haarfollikelmijt (weinig klachten)

Teek

• Hyalomma (Krim-Congo koorts)
• Schapenteek (Ziekte van Lyme)

Vlieg

• Tseetseevlieg (Afrikaanse slaapziekte)
• Zandvlieg (viscerale leishmaniasis en Kala Azar)

Vlo

• Zandvlo / chiggervlo (Tungiasis = parasitaire huidziekte)
• Hondenvlo (jeuk, lintwormen)
• Kattenvlo (jeuk, lintwormen)
• Mensenvlo (jeukbulten, blaren)
• Pestvlo (pest)

Wants

• Bedwants (jeukbultjes, Ziekte van Chagas)

Worm

• Aarsmade (jeuk bij anus)
• Draadworm (lymfatische filariasis)
• Guineaworm (dracunculiasis)
• Hondenspoelworm (allergische reacties)
• Kattenspoelworm (allergische reacties)
• Leverbot (leverbotziekte = istomatose of fasciolosis)
• Lintworm (vage buikpijn)
• Mijnworm (jeuk, huiduitslag, hoesten, piepende adem)
• Platworm (schistosomiasis / bilharziasis)
• Rondworm (trichinose)
• Runderlintworm (vage buikklachten)
• Spoelworm (ascariasis)
• Varkenslintworm (vage buikklachten)
• Vislintworm (bloedarmoede)
• Zweepworm (trichuriasis)

Parasitisme is een van de vormen van symbiose; hoewel dit laatste woord ook wel selectief voor vormen van samenleving wordt gebruikt, die niet ten koste van een van de partners gaan. Parasieten kunnen van groot tot heel klein zijn. In volgorde van afnemende grootte: dier of plant, insect, schimmel, bacterie, bacteriofaag, prion, springend gen.