Longemfyseem

Emfyseem is een aandoening van de luchtwegen en is een progressieve ziekte, wat betekent dat het steeds erger wordt. In deze toestand verliezen miljoenen van de kleine luchtzakjes (alveoli) van de longen hun elasticiteit of scheuren ze. Als deze dunne, kwetsbare luchtzakjes beschadigd raken, verliezen de longen hun natuurlijke elasticiteit. Ze kunnen niet gemakkelijk worden geleegd. Naarmate de toestand vordert, verliezen de longen hun vermogen om zuurstof te absorberen en kooldioxide af te geven. Ademen wordt moeilijker. Een persoon is snel kortademig en krijgt niet voldoende lucht.

COPD
Emfyseem en chronische bronchitis zijn de twee meest voorkomende vormen van chronische obstructieve longziekte (zie ook het artikel over COPD). COPD-longziekten veroorzaken blokkering van de luchtstroom en ademhalingsproblemen. De twee meest voorkomende aandoeningen van COPD zijn chronische bronchitis en emfyseem.
Ze komen vaak samen voor. Bronchitis is een ontsteking en zwelling van de bronchiën. Een persoon met chronische bronchitis heeft doorgaans een dagelijkse hoest met slijm die maandenlang aanhoudt gedurende meerdere jaren.
Zowel emfyseem als chronische bronchitis worden veroorzaakt door schade aan de longen en bronchiën. Wanneer de schade wordt veroorzaakt door roken, kunnen de symptomen verbeteren nadat een roker is gestopt.
Roken is verantwoordelijk voor de overgrote meerderheid van de gevallen van emfyseem. Blootstelling aan passief roken en giftige stoffen in de lucht kan ook bijdragen aan emfyseem, zij het in veel mindere mate. Rokers die worden blootgesteld aan hoge niveaus van luchtverontreiniging lijken een groter risico te lopen op het ontwikkelen van COPD.

Kernpunten over longemfyseem

• • Longemfyseem is een chronische longaandoening. Het maakt vaak deel uit van COPD, een groep longaandoeningen die luchtstroomblokkades en ademhalingsproblemen veroorzaken.
  • Het ontwikkelt zich in de loop van de tijd heel langzaam. Het wordt meestal veroorzaakt door roken.
  • Het veroorzaakt kortademigheid, die vaak erger wordt bij activiteit en vele andere symptomen, zoals piepende ademhaling, hoesten, angst en hartproblemen.
  • Er is geen manier om het beschadigde longweefsel te herstellen of opnieuw te laten groeien. Het doel van de behandeling van mensen met longemfyseem is om comfortabeler te leven, de symptomen onder controle te houden en te voorkomen dat de ziekte erger wordt.
  • Een belangrijk onderdeel van de behandeling is stoppen met roken, inclusief e-sigaretten.

Symptomen
Tijdens de vroege stadia van emfyseem zullen de meeste mensen weinig symptomen hebben. De ziekte verloopt meestal traag. Veranderingen in de ademhaling worden mogelijk nauwelijks opgemerkt. Een doorsnee persoon zal pas symptomen ervaren als hij gedurende meer dan 20 jaar een pakje sigaretten per dag heeft gerookt.
Na verloop van tijd zullen bijna alle mensen met emfyseem echter kortademigheid ontwikkelen. In het begin kan dit alleen worden opgemerkt tijdens inspannende activiteiten, zoals meerdere trappen oplopen of sporten. Na verloop van tijd kan de kortademigheid optreden bij dagelijkse activiteiten, zoals huishoudelijk werk of korte afstanden lopen. Uiteindelijk kan de persoon het grootste deel van de dag kortademig zijn, zelfs als deze rust of slaapt. In het ergste geval kan emfyseem “luchthonger” veroorzaken. Dit is het constante gevoel niet op adem te kunnen komen.
De ademhalingssymptomen zijn hetzelfde, ongeacht de oorzaak van het emfyseem. Twee mensen met dezelfde mate van longschade kunnen echter verschillende symptomen hebben. Een persoon met licht emfyseem kan erg kortademig zijn. Een andere persoon met meer gevorderde stadia van de ziekte heeft mogelijk nauwelijks last van symptomen.

De symptomen kunnen voor elke persoon enigszins verschillen. Dit zijn de meest voorkomende:

• • hoesten
  • kortademigheid, die erger wordt met activiteit
  • piepende ademhaling
  • ongerustheid
  • depressie
  • extreme vermoeidheid (vermoeidheid)
  • hartproblemen
  • overmatig opblazen van de longen
  • slaapproblemen
  • gewichtsverlies
  • slijm ophoesten (als chronische bronchitis ook aanwezig is)
  • beklemmend gevoel op de borst
  • tonvormige opgezwollen borst
  • constante vermoeidheid
  • ochtend hoofdpijn
  • zwelling van de enkels
  • lethargie of concentratiestoornissen

Oorzaak longemfyseem
Longemfyseem treedt in de loop van de tijd zeer langzaam op. Het wordt veroorzaakt door:

• • roken (de hoofdoorzaak)
  • weersveranderingen, vooral blootstelling aan koud weer
  • blootstelling aan luchtvervuiling, zoals (chemische) dampen, stof, gassen en andere chemicaliën of substanties
  • blootstelling aan vervuiling binnenshuis. Dit omvat irriterende dampen, brandend hout, damp van thuis koken, verwarmingsbrandstoffen, chemische dampen, omgevingsstof en tabaksrook.
  • Een zeldzame, erfelijke vorm van de ziekte die alfa-1-antitrypsine (AAT) -deficiëntiegerelateerd longemfyseem wordt genoemd of longemfyseem met vroege aanvang. De Wereldgezondheidsorganisatie adviseert dat alle mensen met COPD één keer worden gescreend op AATD. Roken maakt deze toestand erger.

Diagnose
De arts zal details vragen over het roken. Hij of zij zal vragen hoe lang er is gerookt en hoeveel sigaretten per dag.
Andere vragen kunnen zijn:

• • Wordt er passieve rook ingeademd op het werk of thuis?
  • Wordt er gewerkt in een gebied waar men wordt blootgesteld aan irriterende stoffen of schadelijke stoffen in de lucht?
  • Woont men in een gebied met aanzienlijke luchtverontreiniging?
  • Is er een familiegeschiedenis van:
    • AAT-tekort
    • vroeg begin van emfyseem
    • niet-rokers die emfyseem hebben ontwikkeld

De arts zal ook vragen stellen over luchtwegklachten. Hij of zij zal willen weten of en wanneer men kortademig wordt. De arts kan ook vragen stellen over:

• • ademhalingsallergieën
  • terugkerende ernstige verkoudheden
  • een aanhoudende, zware hoest

De arts zal onderzoeken op typische tekenen van emfyseem. Dit kan zijn:

• • letten op kortademigheid bij het uitvoeren van eenvoudige activiteiten, zoals het binnenlopen van de onderzoekskamer
  • kijken naar de grootte en vorm van de borst
  • kijken hoe de borst beweegt bij ademhaling
  • luisteren naar de longen voor piepende ademhaling of verlies van normale ademhaling
  • de oren, neus en keel controleren om redenen van hoesten
  • het hart beluisteren
  • de huid, lippen en vingernagels controleren op een blauwachtige tint, die wijst op een laag zuurstofgehalte in het bloed. (De arts kan ook rechtstreeks het bloedzuurstofniveau meten met een vingersonde, die bekend staat als een oximeter.)
  • de vingernagels controleren op een ongebruikelijke kromming (“clubbing”) die soms voorkomt bij chronische longziekte
  • de enkels voelen op zwelling die duidt op vochtophoping

De resultaten van dit onderzoek kunnen bij veel mensen in de vroegste stadia van emfyseem volkomen normaal zijn. Bij de meeste mensen zal emfyseem worden gediagnosticeerd door middel van röntgenfoto’s of longfunctietesten.
Een regelmatige röntgenfoto van de borstkas kan typische veranderingen van emfyseem vertonen. Deze omvatten:

• • • vergroting van de longen
    • littekens
    • vorming van gaten (bullae)

Het is echter mogelijk dat deze wijzigingen pas verschijnen als er aanzienlijke schade is opgetreden. Computertomografie (CT) -scans zijn beter voor het detecteren van de vroegste veranderingen van emfyseem. CT-scans kunnen helpen om de ziekte te diagnosticeren bij jongere mensen of mensen die nog nooit hebben gerookt.
Longfunctietesten zijn zowel nuttig om emfyseem te diagnosticeren als om het stadium van de ziekte te bepalen. Deze test wordt ook wel spirometrie genoemd. Bij deze test blaast men krachtig door een buis. De buis is verbonden met een machine die de longcapaciteit meet.
De arts kan ook gespecialiseerde longtesten aanvragen. Hiervoor moet er langzaam een ​​mengsel van verschillende gassen worden ingeademd.

Andere tests die de arts kan aanvragen, zijn onder meer:

• • • arteriële bloedgassen. Meet het zuurstof- en koolstofdioxidegehalte in het bloed. Het bloed wordt met een naald uit een kleine slagader in de pols genomen.
    • Elektrocardiogram (ECG). Zoekt naar aanwijzingen voor hartproblemen die meer kortademigheid kunnen veroorzaken dan alleen emfyseem. Een ECG zoekt ook naar hartbelasting veroorzaakt door emfyseem.
    • Indien vermoed, kan de arts een bloedtest aanvragen om de diagnose van AAT-deficiëntie te bevestigen. Als deze test positief is, kan de arts een screening voor het hele gezin aanbevelen.

Hoe wordt longemfyseem vastgesteld?
Naast een volledige gezondheidsgeschiedenis en lichamelijk onderzoek, kan de zorgverlener longfunctietests uitvoeren. Deze tests helpen bij het meten van het vermogen van de longen om zuurstof en kooldioxide uit te wisselen. De tests worden vaak gedaan met speciale machines waarin men ademt. Deze omvatten:

Spirometrie
Een spirometer is een apparaat dat wordt gebruikt om de longfunctie te controleren. Spirometrie is een van de eenvoudigste en meest voorkomende tests. Het kan worden gebruikt om:

• • • • longziekte op te sporen
      • de ernst van een longziekte te bepalen
      • uit te zoeken of de longziekte beperkend (verminderde luchtstroom) of obstructief is (verstoring van de luchtstroom)
      • te bekijken of de behandeling goed werkt

Piekstroombewaking
Dit apparaat meet hoe snel men de lucht uit de longen kan blazen. Door hoest, ontsteking en ophoping van slijm kunnen de grote luchtwegen in de longen langzaam smaller worden. Dit vertraagt ​​de snelheid waarmee de lucht de longen verlaat. Deze meting is erg belangrijk om te zien hoe goed of hoe slecht de ziekte onder controle wordt gehouden.

Bloedtesten
Deze worden gedaan om de hoeveelheid kooldioxide en zuurstof in het bloed te controleren. Er kan een bloedtest worden uitgevoerd om het aantal eosinofielen en vitamine D-spiegels te controleren, en om de hematocriet- en hemoglobinegehalte op bloedarmoede te controleren.

Röntgenfoto van de borst
Deze test maakt foto’s van interne weefsels, botten en organen. Een röntgenfoto van de borst wordt niet aanbevolen om COPD te diagnosticeren, maar kan helpen bij het identificeren van andere aandoeningen.

CT-scan
Deze test maakt gebruik van een combinatie van röntgenstraling en computertechnologie om afbeeldingen van het lichaam te maken. CT kan details tonen zoals de breedte van de luchtwegen in de longen en de dikte van de luchtwegwanden.

Sputum cultuur
Deze test wordt gedaan op het materiaal dat vanuit de longen in de mond wordt opgehoest. Een sputumkweek wordt vaak gebruikt om te zien of er een infectie aanwezig is. Het kan ook worden gedaan om de eosinofieleniveaus te controleren.

Elektrocardiogram (ECG)
Dit is een test die de elektrische activiteit van het hart registreert, abnormale ritmes (aritmieën) vertoont en kan helpen bij het opsporen van schade aan de hartspier.

Behandeling
Het doel van de behandeling van mensen met longemfyseem is om comfortabeler te leven met de ziekte, de symptomen onder controle te houden en te voorkomen dat de ziekte erger wordt, met minimale bijwerkingen. Er is geen manier om het beschadigde longweefsel te herstellen of opnieuw te laten groeien.

De behandeling houdt onder meer in:

• • • Een programma voor longrevalidatie. Op gemeenschap gebaseerde en thuisgerichte programma’s werken net zo goed als ziekenhuisprogramma’s, zolang ze even vaak en even intensief zijn. Standaard thuisgebaseerde pulmonale revalidatieprogramma’s helpen bij ademhalingsproblemen bij mensen met COPD. Traditionele longrevalidatie onder toezicht blijft de standaard van zorg en de beste optie voor mensen met COPD. Deze programma’s helpen bij het beheersen van de ziekte, ademhalingsmethoden, lichaamsbeweging, ondersteuning en counseling.
    • Antibiotica voor bacteriële infecties
    • Wegblijven van de rook van anderen en andere luchtverontreinigende stoffen uit huis en werkplek verwijderen
    • Geneesmiddelen (bronchodilatatoren) die de luchtwegen van de longen verwijden en die via de mond (oraal) of ingeademd kunnen worden
    • De griep- en pneumokokkenvaccins krijgen
    • Voedingsondersteuning omdat er mogelijk sprake is van ondervoeding en men afvalt. Het is belangrijk om op het ideale gewicht te blijven. Overgewicht of ondergewicht kan de gezondheid beïnvloeden
    • Andere soorten orale en inhalatiegeneesmiddelen die worden gebruikt om symptomen zoals hoesten en piepende ademhaling te behandelen
    • Zuurstoftherapie uit draagbare containers. Praat met een zorgverlener over langdurige zuurstoftherapie.
    • Stoppen met roken. Roken is de belangrijkste oorzaak van COPD. Als men stopt, kan men emfyseem beter beheersen. Gebruik ook geen e-sigaretten of vapen. Vraag de zorgverlener naar manieren om te helpen stoppen met roken.
    • Een operatie om het beschadigde deel van de long te verwijderen
    • Een endobronchiaal klepsysteem om ademhalingsproblemen te behandelen. Dit apparaat is bedoeld voor mensen met ernstig emfyseem.
    • Longtransplantatie voor ernstig emfyseem

Tijdens elke afspraak beoordeelt de zorgverlener het vermogen om:

• • • Om te gaan met de situatie (gericht op ondersteunende, palliatieve zorg aan het levenseinde).
    • Het gebruik van inhalatortechnieken op de juiste manier voor de medicijnafgiftesystemen om ervoor te zorgen dat de juiste inhalatortechniek wordt gebruikt.
    • Omgaan met andere aandoeningen die men heeft en de medicijnen die men gebruikt

Het beste behandeladvies van artsen is om te stoppen met roken. Dit is de belangrijkste factor voor het behoud van gezonde longen. Stoppen met roken is het meest effectief in de vroege stadia van emfyseem. Maar het kan ook het verlies van longfunctie in latere stadia van de ziekte vertragen.
Mensen met AAT-deficiëntie kunnen in aanmerking komen voor vervangingstherapie. Dit wordt gedaan met infusies van natuurlijke AAT verkregen van donoren. Deze vorm van behandeling lijkt effectief. Maar het is tijdrovend en erg duur.
De arts kan een aantal verschillende medicijnen voorschrijven. Deze kunnen de symptomen helpen verlichten. Medicijnen kunnen zijn:

• • • Bronchodilatoren Inhalatoren
    • Tiotropium (Spiriva)
    • Ipratropium (Atrovent)
    • Albuterol (Proventil, Ventolin, anderen)
    • Salmeterol (Serevent)
    • Formoterol (Foradil)

Deze medicijnen worden ingenomen via handinhalatoren of machinaal aangedreven vernevelaars. Deze zorgen voor een fijne nevel die kan worden ingeademd.

• • • Bronchodilatoren helpen de bronchiën in de longen te openen. Hierdoor verminderen ze kortademigheid, piepende ademhaling en hoesten.
    • Theofylline (verkocht onder verschillende merknamen) is een pilvorm van een bronchodilatator. Omdat het kan interageren met medicijnen en bijwerkingen kan veroorzaken, wordt het minder vaak gebruikt dan de inhalatiemedicijnen.
    • Corticosteroïden Deze medicijnen helpen ontstekingen in de longen te verminderen. Tijdens een acute opflakkering van de symptomen worden ze vaak in pilvorm of via injectie gegeven.
      Voor dagelijks gebruik kunnen inhalatiecorticosteroïden of pillen worden voorgeschreven. Ze helpen de ontsteking van chronische bronchitis onder controle te houden.
      • • Combinatie van corticosteroïden / langwerkende bronchodilatatoren.
        • Budesonide en formoterol (Symbicort)
        • Fluticason en salmeterol (Advair)
        • Mometason en formoterol (Dulera)

      Deze combinatieproducten bieden zowel ontstekingsremmende werking als luchtwegopening in één inhalator.

    • Antibiotica Deze worden meestal gebruikt voor acute opflakkeringen van COPD veroorzaakt door luchtweginfecties.
    • Zuurstoftherapie verhoogt de levensverwachting bij mensen met emfyseem die een lager zuurstofgehalte in het bloed hebben. Zuurstof wordt meestal toegediend via een plastic buis (neuscanule) die onder de neusgaten wordt gedragen. De zuurstof kan worden opgeslagen in metalen cilinders. Of het kan uit lucht worden gezuiverd door een zuurstofconcentrator.
      • Er is een aantal lichtgewicht, draagbare apparaten verkrijgbaar. Ze zorgen ervoor dat mensen die zuurstof nodig hebben urenlang hun huis kunnen verlaten.
      • Sommige mensen met emfyseem hebben alleen ’s nachts zuurstof nodig.
      • Thuis zuurstof leveren is erg duur. Als gevolg hiervan hebben de meeste medische verzekeringsmaatschappijen strikte vereisten om in aanmerking te komen voor zuurstof thuis.

Mensen met emfyseem lopen ook het risico ondervoed te raken. Het is belangrijk om de arts regelmatig te raadplegen over een geschikt dieet. Ze lopen ook het risico om psychische problemen te ontwikkelen, zoals angst of depressie. Counseling of medicijnen kunnen helpen.
Longrevalidatie is een vorm van fysiotherapie. Het omvat een gestructureerd oefenprogramma gecombineerd met speciale ademhalingstechnieken, psychologische ondersteuning en educatie. Het helpt mensen met emfyseem:

• • • Energie besparen
    • Verbeter het uithoudingsvermogen
    • Verminder kortademigheid
    • Een beter gevoel van welzijn hebben

Andere behandelingen kunnen worden overwogen voor mensen met gevorderde stadia van emfyseem.

• • • Operatie voor het verminderen van het longvolume. Bij deze techniek worden delen van de zieke long verwijderd om de functie van de resterende, gezondere long te verbeteren.
    • Longtransplantatie. Een transplantatie wordt meestal alleen overwogen bij mensen van wie de levensverwachting minder dan twee tot drie jaar is.

Wanneer moet men een professional bellen?

Bel de arts als zich het volgende voordoet:

• • • nieuwe kortademigheid
    • een aanhoudende hoest, met of zonder slijm
    • een afname van het gebruikelijke vermogen om te oefenen
    • frequente luchtweginfecties

Als men rookt, raadpleeg dan de arts over manieren om te stoppen. Verschillende soorten behandelingen kunnen de kans op succes vergroten. Deze omvatten medicijnen en counseling.
De arts moet ook worden geraadpleegd als bij iemand in de familie AAT-deficiëntie is vastgesteld.

Prognose
Er is geen remedie voor emfyseem. Maar de toestand kan worden gecontroleerd. Mensen met licht emfyseem die stoppen met roken, hebben een normale levensverwachting. Degenen die goede gezondheidsgewoonten aannemen, kunnen lange tijd van een redelijk normale levensstijl genieten. Zelfs mensen bij wie het emfyseem ernstig is, hebben een goede kans om vijf jaar of langer te overleven.
Bij mensen met emfyseem die blijven roken, verhoogt roken de ernst van de ziekte aanzienlijk. Het kan de levensduur met 10 jaar of meer verkorten.

Volgende stappen
Tips om het meeste uit een bezoek aan de zorgverlener te halen:

• • • Weet wat de reden van het bezoek is en weten wat er moet gebeuren.
    • Schrijf vóór het bezoek vragen op die men beantwoord wilt hebben.
    • Neem iemand mee om te helpen bij het stellen van vragen en onthoud wat de zorgverlener heeft verteld.
    • Noteer bij het bezoek de naam van een nieuwe diagnose en eventuele nieuwe medicijnen, behandelingen of tests. Schrijf ook eventuele nieuwe instructies op die de zorgverlener geeft.
    • Weet waarom een ​​nieuw medicijn of nieuwe behandeling wordt voorgeschreven en hoe het zal helpen. Weet ook wat de bijwerkingen zijn.
    • Vraag of de aandoening op andere manieren kan worden behandeld.
    • Weet waarom een ​​test of procedure wordt aanbevolen en wat de resultaten zouden kunnen betekenen.
    • Weten wat men kunt verwachten als men het geneesmiddel niet gebruikt of de test of procedure niet ondergaat.
    • Als men een vervolgafspraak heeft, noteer dan de datum, tijd en het doel van dat bezoek.
    • Weten hoe men contact kan opnemen met de zorgverlener bij vragen.

Preventie

• • • Stoppen met roken als men rookt. Als men niet rookt, begin er niet aan! Door te stoppen met roken kan men emfyseem voorkomen of de progressie ervan vertragen.
    • Blootstelling aan luchtverontreiniging beperken. Beperk buitenactiviteiten wanneer er meldingen zijn van hoge smogwaarden.
    • Mensen die op het werk aan schadelijke chemicaliën worden blootgesteld, moeten met hun werkgever praten over ademhalingsmaskers of een  specialist in arbeidsgeneeskunde raadplegen.
    • Indien men emfyseem heeft, vraag dan de arts naar vaccinaties tegen influenza (griep) en pneumokokkenpneumonie. Deze vaccinaties kunnen levensbedreigende luchtweginfecties helpen voorkomen bij mensen met een longziekte.

Zie ook:

• • Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD)
  • Chronische bronchitis
  • COPD-huis Jan