Diabetes type 2 (T2D) is wereldwijd een groot gezondheidsprobleem. Deze stofwisselingsziekte wordt aangegeven door hoge bloedglucosewaarden als gevolg van onvoldoende insulineproductie door de alvleesklier. Een ontstekingsreactie treedt op als gevolg van de immuunrespons op hoge bloedglucosespiegels en de aanwezigheid van ontstekingsmediatoren geproduceerd door vetcellen en witte bloedcellen in vetweefsel. Deze lage en chronische ontsteking beschadigt de bètacellen van de pancreas (alvleesklier) en leidt tot onvoldoende insulineproductie, wat resulteert in hyperglykemie.
Aangenomen wordt dat hyperglykemie bij diabetes disfunctie van de immuunrespons veroorzaakt, waardoor de verspreiding van binnendringende ziekteverwekkers bij diabetici niet onder controle kan worden gehouden. Het is daarom bekend dat diabetespatiënten gevoeliger zijn voor infecties.
Diabetes
Diabetes is wereldwijd een enorm gezondheidsprobleem. Het wordt veroorzaakt door chronisch hoge glucosespiegels in het bloed als gevolg van het onvermogen van bètacellen (β-cellen) in de alvleesklier om voldoende insuline te produceren of ineffectief insulinegebruik door cellen in het lichaam. Over het algemeen bestaat diabetes uit twee hoofdtypen, diabetes type 1 (T1D) en diabetes type 2 (T2D).
Als chronische aandoening verhoogt diabetes vaak het risico op verschillende andere ziekten, die worden veroorzaakt door aantasting van grote bloedvaten van hart, hersenen en benen (macrovasculair) en ook aantasting van kleine vaatjes in ogen, nieren en zenuwen (microvasculair) en het heeft negatieve gevolgen voor verschillende organen, zoals de hersenen, de nieren, het hart en de ogen. Bovendien zijn diabetespatiënten vatbaarder voor infecties.
Verschillende onderzoeken hebben het verhoogde risico op infecties van de onderste luchtwegen gemeld, zoals longtuberculose en longontsteking, urineweginfecties en infecties van huid en weke delen bij mensen met diabetes. Het resultaat van infectiebehandeling bij patiënten die aan diabetes lijden, is meestal slecht. Infectie bij patiënten met diabetes verhoogt de economische last voor de patiënt vanwege de hoge zorgkosten, de duur van de behandeling en gerelateerde complicaties.
Statistiek
In 2016 meldde de International Diabetes Federation dat er wereldwijd ongeveer 425 miljoen mensen met diabetes leven. Dit aantal zal naar verwachting toenemen in zowel ontwikkelde als ontwikkelingslanden. Zonder goed beheer en controle zal het aantal diabetespatiënten tegen 2045 naar schatting 629 miljoen mensen bereiken. In 2017 stierven wereldwijd ongeveer 5 miljoen mensen aan diabetes. Het toenemende aantal diabetici in lage- en middeninkomenslanden, vooral die met een tropisch klimaat waar de prevalentie van de overdraagbare ziekte hoog is, zal natuurlijk leiden tot een toename van het aantal mensen met besmettelijke ziekten en de daarmee samenhangende financiële lasten
Diabetes type II (T2D)
Bijna 90% van alle diabetesgevallen is T2D vanwege zowel onvoldoende insulinewerking (insulineresistentie) als verminderde insulineproductie door β-eilandjescellen in de pancreas. Deze aandoening resulteert in verhoogde glucosespiegels in het bloed. Insulineresistentie bij T2D wordt in verband gebracht met obesitas, lichamelijke inactiviteit en veroudering. De eilandjes van Langerhans in de alvleesklier vergroten hun celmassa om meer insuline te produceren ter compensatie van insulineresistentie. T2D wordt ontwikkeld wanneer deze inspanning de insulineresistentie niet compenseert. Meer dan de helft van T2D-patiënten heeft insulinetherapie nodig vanwege de disfunctie van pancreas β-cellen na 10 jaar insulineresistentie. Langdurige chronische insulineresistentie bij T2D leidt tot verschillende gevolgen, waaronder macrovasculaire complicaties zoals atherosclerose en microvasculaire complicaties zoals nefropathie, neuropathie en retinopathie.
Insulineweerstand en hyperglycemie
Verhoogde bloedglucosewaarden na het eten induceren de productie van insuline en secretie door β-cellen van de eilandjes in het bloed. De binding van insuline en insulinereceptoren in celmembranen induceert translocatie van glucosetransporters naar het celmembraan en verhoogt de opname van glucose door de cellen, wat resulteert in verlaagde glucosespiegels in het bloed. Het falen van de alvleesklier om voldoende insuline te produceren, onjuiste insulinewerking of beide, resulteert in hyperglykemie. Dit gaat op de lange termijn gepaard met beschadiging en uitval van verschillende organen en weefsels.
Hyperglycemie en gevoeligheid voor infecties
Normaal gesproken gebruikt het menselijk lichaam verbazingwekkende mechanismen om zichzelf te beschermen tegen invasie door miljoenen bacteriën, virussen, schimmels, gifstoffen en parasieten. Onder normale omstandigheden is het voor ziekteverwekkers moeilijk om dit afweersysteem binnen te dringen, maar verschillende aandoeningen en defecten leiden ertoe dat het immuunsysteem niet goed werkt. Als er bijvoorbeeld een open wond is, kunnen bacteriën gemakkelijk binnendringen en een infectie veroorzaken, zoals te zien is aan de aanwezigheid van pus. Terwijl we ons verdedigen tegen pathogene invasie, worden onze afweersystemen gefaciliteerd door natuurlijke barrières (bijvoorbeeld intacte huid- en slijmvliesoppervlakken) en door de productie van reactieve zuurstofspecies, cytokines en chemokines.
Helaas is bij diabetes de immuunrespons van de gastheer verstoord. Naast het risico van natuurlijke barrièreschade als gevolg van neuropathie, kan T2D ook de cellulaire immuniteit aantasten. Dit wordt veroorzaakt door insulinetekort en hyperglykemie. Infecties zijn een belangrijk probleem voor mensen met diabetes, omdat het immuunsysteem niet in staat is binnendringende ziekteverwekkers te bestrijden. Er zijn talloze onderzoeken uitgevoerd om de diabetesgerelateerde mechanismen te bepalen die de afweer van de gastheer tegen ziekteverwekkers belemmeren. Deze mechanismen omvatten onderdrukking van cytokineproductie, defecten in fagocytose, disfunctie van immuuncellen en het niet doden van microbiële stoffen.
In tegenstelling tot het effect van hyperglykemie op de activiteit van immuuncellen bij T2D, is de impact van insulinedeficiëntie bij T2D op macrofaagactiviteit tegen pathogenen niet uitgebreid bestudeerd.
Corona-19-vaccin
Sinds de wereldwijde uitbraak van Covid is er hard gewerkt aan een vaccin. In enkele maanden is deze ontwikkeld en op de markt gebracht. De vaccins die worden gebruikt tegen het coronavirus mogen eigenlijk geen vaccins worden genoemd. Het ‘vaccin’ bestaat niet, zoals gewoonlijk, uit een dode of verzwakte ziekteverwekker, maar uit een ‘boodschapper’ RNA, die instructies geeft aan de cel. De cel wordt als het ware ‘geprogrammeerd’ om een bepaald eiwit aan te maken. Hierdoor wordt door het lichaam antistoffen geproduceerd tegen het virus, waardoor het immuunsysteem het virus gaat aanvallen. Alle goedgekeurde coronavaccins hebben een voorlopige vergunning gekregen. In mijn artikel van 2021, https://medisoft.nl/?p=6589, heb ik beschreven hoe ons immuunsysteem werkt en wat er kan gebeuren als hier veranderingen in worden aangebracht. Het is (nog) niet bekend of dit invloed zal hebben op de (toekomstige) gezondheid van de gevaccineerde.
Conclusie
Diabetes is een stofwisselingsziekte die optreedt als gevolg van ontsteking in een complex immunologisch proces. Insulineresistentie als gevolg van remming van insulinesignalering resulteert in een reeks immuunresponsen die de ontstekingstoestand verergeren, wat leidt tot hyperglykemie. Een beter begrip van de mechanismen van hyperglykemie die de verdediging van de gastheer tegen ziekteverwekkers aantasten, is cruciaal voor de ontwikkeling van nieuwe strategieën om infecties bij diabetespatiënten te behandelen, waardoor de behandelingsresultaten worden verbeterd.
Lees ook de volgende artikelen hierover: