Er zijn steeds meer aanwijzingen dat de behandelresultaten van een posttraumatische stressstoornis (PTSS) aanzienlijk verbeteren door de frequentie van de behandelingssessies te verhogen. Als onderdeel van een onderzoeksproject in de VS, werd de veiligheid en effectiviteit van intensieve ‘oogbeweging desensibilisatie en herprogrammering’ (EMDR) therapie bij een groep patiënten onderzocht, die lijden aan complexe PTSS en meerdere aandoeningen (comorbiditeit) als gevolg van seksueel misbruik als kind, fysiek misbruik en / of werk- en gevechtsgerelateerd trauma.
Cognitieve gedragstherapie (CGT)
CGT is een vorm van psychotherapie, waarbij men leert om te gaan met problematische situaties. De behandelingen zijn effectief bij een reeks angststoornissen en worden gewoonlijk gegeven in wekelijkse of tweewekelijkse sessies. Er zijn aanwijzingen dat intensieve CGT effectief kan zijn bij fobieën en obsessief-compulsieve stoornissen (OCS). Deze vorm van behandeling is misschien niet altijd ideaal, bijvoorbeeld wanneer patiënten ver weg van de therapie-locatie wonen of als ze onder druk staan om snel te herstellen, vanwege problemen op het werk of in relaties met belangrijke anderen. Sommige patiënten vinden het moeilijk om langdurige psychologische behandelingen te ondergaan. Dit roept de volgende vragen op:
- of snellere verbetering kan worden bereikt als CGT wordt geleverd in een intensief formaat,
- hoe goed dergelijke intensieve behandelingen worden verdragen.
Intensieve CGT-benaderingen zijn geëvalueerd voor een reeks fobieën en Obsessief-Compulsieve Stoornis (OCS). Er werd aangetoond, dat één lange sessie van CGT zeer effectief is bij specifieke fobieën. Het bleek ook, dat 30 uur CGT voor OCD even effectief was, of de therapie nu over 3 of 8 weken werd gegeven. De onderzoekers ontdekten verder dat 12-18 uur CGT voor OCS even effectief was als het gedurende 5 dagen of gedurende 12 tot 18 weken werd toegediend. Evenzo, in een pediatrische studie, waarin intensieve (dagelijkse sessies gedurende 3 weken) en eenmaal per week gezinsgebaseerde CGT voor OCS worden vergeleken. Er werd tevens vermeld, dat de intensieve behandeling even effectief was als de wekelijkse behandeling. Intensieve versies van CGT kunnen dus net zo effectief zijn als de traditionele wekelijkse of tweewekelijkse sessies.
Behandeling CGT
Alle traumagerichte CGT-protocollen vereisen, dat de patiënt zijn traumageheugens en traumaherinneringen onder ogen ziet, maar de methoden van confrontatie en de duur ervan variëren. Het is onduidelijk hoe goed patiënten met PTSS deze procedures zouden verdragen in een intensief behandelingsformaat. Sommige onderzoekers hebben de algemene bezorgdheid geuit dat behandelingen, die systematische blootstelling aan traumageheugens omvatten, mogelijk niet goed worden verdragen, omdat het confronteren van traumageheugens erg pijnlijk kan zijn.
In lijn met de bezorgdheid hebben sommige onderzoeken hoge uitvalpercentages van tussen de 20 en 35% waargenomen bij traumagerichte PTSS-behandelingen, die een aanzienlijke mate van blootstelling aan traumageheugens bevatten, hoewel het gemiddelde uitvalpercentage mogelijk niet hoger is dan bij andere PTSS-behandelingen. Er moet rekening gehouden worden dat patiënten mogelijk de behandeling hebben stopgezet om andere redenen dan een slechte tolerantie van de procedures (bijv. snelle verbetering). Er zijn ook zorgen geweest over het risico op verergering van symptomen bij blootstelling aan traumageheugens. Symptoomverergeringen bleken echter slechts bij een kleine minderheid van de patiënten voor te komen en waren van korte duur.
Desalniettemin kunnen de zorgen over de aanvaardbaarheid van traumagerichte CGT en het potentiële risico van symptoomverergering worden versterkt bij gebruik van een intensief behandelingsformaat. Aan de andere kant kan een intensief behandelingsformaat het voordeel bieden, dat het werk aan traumageheugen, als het eenmaal is gestart, in korte tijd wordt voltooid, in plaats van in kleine doses gedurende meerdere weken. Dit kan helpen om de behandeling voor patiënten acceptabel te maken.
De behandeling tijdens onderzoek werd niet voorafgegaan door een voorbereidingsfase en bestond uit 2 × 4 opeenvolgende dagen EMDR-therapie, toegediend in ochtend- en middagsessies van elk 90 minuten, afgewisseld met intensieve lichamelijke activiteit en psycho-educatie. Tijdens de behandeling traden er geen persoonlijke bijwerkingen of uitval op. De resultaten bleven behouden na een follow-up van 3 maanden. De resultaten van deze casusreeks suggereren dat een intensief programma met EMDR-therapie een potentieel veilig en effectief behandelingsalternatief is voor complexe PTSS. Volgens internationale behandelrichtlijnen zijn:
- desensibilisatie en opwerking van oogbewegingen (EMDR) therapie,
- langdurige blootstelling van bepaalde stressoren (PE),
- cognitieve verwerkingstherapie,
- Stress Inoculatie Training (SIT) eerstelijns traumagerichte therapieën (TFT)
Om individuen te behandelen, die lijden aan PTSS. De resultaten van een recente meta-analyse laten zien dat de toepassing van TFT’s voor PTSS beter presteerde dan die van niet-TFT’s of medicatie.
Complex Posttraumatisch Stress Stoornis
Er is toenemende steun voor het idee dat ook individuen met ernstige of “complexe” vormen van PTSS positief reageren op TFT’s en dat noch traumageschiedenis, comorbiditeit, noch ernstige dissociatieve symptomen de reactie van cliënten op TFT’s negatief beïnvloeden. Er zijn aanwijzingen dat TFT’s niet alleen veilig en effectief kunnen worden gebruikt bij patiënten met PTSS en comorbide diagnoses, maar dat ze ook geen onevenredige uitval veroorzaken bij patiënten met ernstige PTSS. Het lijkt er dus op dat zelfs de meest kwetsbare patiënten baat hebben bij TFT’s en dat ze over het algemeen geen contra-effecten vertonen tijdens de behandeling.
Intensieve behandeling voor posttraumatische stressstoornis
Intensieve PTSS
Er zijn aanwijzingen dat het vaker plannen van behandelingssessies de PTSS-behandelresultaten maximaliseert. Om een sneller herstel van symptomen en negatieve effecten van PTSS mogelijk te maken, zijn daarom verschillende intensieve (“massale”) behandelingen voor PTSS ontwikkeld en getest op toepasbaarheid en effectiviteit. Dr Ehlers en haar groep ontwikkelden bijvoorbeeld een behandeling van opeenvolgende dagen bestaande uit 18 uur (90 minuten per dag) traumagerichte cognitieve therapie gedurende 5-7 werkdagen. De werkzaamheid van dit intensieve behandelprogramma werd bepaald bij 121 patiënten die leden aan chronische PTSS vanwege een of twee afzonderlijke traumatische gebeurtenissen op volwassen leeftijd. Patiënten werden willekeurig toegewezen aan 7 dagen intensieve cognitieve therapie, 3 maanden standaard wekelijkse cognitieve therapie, 3 maanden wekelijkse emotiegerichte ondersteunende therapie of een wachtlijstgroep van 14 weken.
Intensieve behandelingen voor complexe PTSS
De intensieve en de standaardvorm van cognitieve therapie bleek even effectief en was significant gunstiger dan de emotiegerichte ondersteunende therapiegroep en de wachtlijstcontrole-conditie. Vandaar dat de intensieve variant van cognitieve therapie goed wordt verdragen en niet is geassocieerd met een hogere drop-out of symptoomverergering dan de standaardvariant. Met andere woorden, intensieve behandelingen lijken snellere symptoomvermindering op te leveren met vergelijkbare resultaten vergeleken met de standaard wekelijkse vorm van cognitieve therapie, en de resultaten lijken te blijven bestaan na therapie.
Intensieve EMDR Therapie
Intensieve vormen van TFT’s zijn haalbaar, veilig en effectief gebleken, niet alleen bij patiënten die op volwassen leeftijd zijn blootgesteld aan enkele en afzonderlijke traumatische gebeurtenissen, maar ook bij personen met (complexe) PTSS als gevolg van seksueel misbruik als kind en bij mensen met ernstige comorbiditeiten. Verschillende studies rapporteerden over intensieve cognitieve gedragsprogramma’s voor chronische PTSS, die positieve effecten op PTSS-symptomen vertoonden, zij het lengte en dosis van deze behandelprogramma’s verschilden aanzienlijk, variërend:
-
- van 5 werkdagen met in totaal 30 behandeluren,
- 5-10 dagen met 7 of 8 uur behandeling per dag
- een programma van 3 weken met meer dan 5 behandeluren per dag
Ook wat betreft uitval waren de resultaten positief, variërend van 0% tot 3%. Hoewel er geen tegenslagen zijn gemeld, moet worden opgemerkt dat deze behandelprogramma’s geen voorbereidingsfase bevatten, voorafgaand aan therapie, gericht op het verbeteren van emotieregulatie en interpersoonlijke vaardigheden.
Doel en doelstellingen van de huidige studie
Op basis van de kennis en ervaring van andere intensieve behandelprogramma’s voor PTSS met andere vormen van therapie, werd een vergelijkbaar behandelprogramma ontwikkeld dat 8 dagen duurt en 3 uur EMDR-therapie per dag bevat. Het doel van deze studie was om de veiligheid en effectiviteit van dit programma te bepalen met een groep van zeven patiënten die leden aan ernstige PTSS als gevolg van blootstelling aan meerdere traumatische gebeurtenissen, voornamelijk tijdens de vroege kinderjaren. Er werd verondersteld dat deze massale vorm van EMDR-therapie veilig zou zijn (in termen van een verwaarloosbaar optreden van persoonlijke bijwerkingen en een lage uitval) dat de PTSS-symptomen van patiënten aanzienlijk zouden afnemen en dat deze resultaten na 3 maanden zouden kunnen worden gehandhaafd.
Tot slot
Mensen met een PTSS ondervinden drie zeer zware fasen in hun leven. Ten eerste de periode, dat ze het trauma hebben ondervonden/moesten ondergaan. Vervolgens om hier mee te kunnen omgaan en ‘gewoon’ moeten doorgaan met hun dagelijkse leven, Hun leven is door de trauma’s deels vergald. En dan de moed te kunnen opbrengen om de zeer zware, intensieve therapie te ondergaan, omdat ze de kwaliteit van hun leven willen verhogen en het verleden een plaatsje kunnen geven.
Ik kan niet anders dan diep respect hebben voor deze mensen, want ze gaan in deze laatste fase meestal ‘door een hel!’. De therapie zorgt ervoor dat het geheugen wordt ‘gereset’. Hun gedachtenvorming is grotendeels leeg, ze staan als het ware in een ‘vreemde’ wereld en ze moeten zichzelf opnieuw leren kennen en mensen in hun omgeving opnieuw leren begrijpen. Het is een uitmuntende basis, die de therapeuten weten te bereiken, maar daarmee zijn deze getroffenen er nog niet. Sterker nog, voor hen begint hun eigen opbouw pas voor een ‘nieuwe’ fase in hun leven, waarmee ze een nieuwe toekomst kunnen aangaan. Chapeau voor degenen die dit kunnen volbrengen!
Zie ook de volgende artikelen:
- ADD versus ADHD
- Angststoornis
- Autisme Spectrum Stoornis – ASS
- Antisociale Persoonlijkheids Stoornis – ASP
- Bipolaire Stoornis
- Borderline Persoonlijkheidsstoornis – BPS
- Beperkende Voedselinname Stoornis – ARFID</li.
- Dissociatieve Identiteits Stoornis – DIS
- Eye Movement Desensitization and Reprocessing – EMDR
- Hyperactiviteit Stoornis – ADHD
- Milde Cognitieve stoornissen – MCI
- Parano:ide Persoonlijkheids Stoornis – PPD
- Post Traumatische Stress Stoornis – PTSS
- Psychotische stoornis
- Schizotypische Persoonlijkheids Stoornis – STPS
- Slaapstoornis – werking van pijnstillers
- Slaapstoornis zonder psychiatrische aandoening